Thảo, triết lý nhân sinh của Bạch Cư Dị,

Năm 2015 đã trôi qua, để lại một thế giới ngổn ngang bề bộn và đầy lo âu, bất trắc. Ấn tượng về thiên nhiên là El Nino, cùng hàng loạt hiện thượng thời tiết cực đoan. Còn với xã hội loài người, ấy là Nhà nước tự xưng Hồi giáo cực đoan ( IS ), khuấy đảo toàn cầu.

Quả là một năm kinh khiếp về mọi mặt. Vậy mà, thiên nhiên cỏ cây hoang thú, xã hội loài người vẫn phải vượt lên để mà tồn tại... Lễ Giáng sinh qua đi, giao thừa dương lịch đến, trong sự cảnh giác cao độ khắp mọi nơi chốn,...

Dẫu là thế, như cỏ, loài người luôn biết cách để tồn tại... Từ hơn ngàn năm trước, thi nhân đời Đường ( Trung Quốc ) là Bạch Cư Dị đã tìm ra triết lý nhân sinh từ cây cỏ và thể hiện trong thơ của mình: " Ly ly nguyên thượng thảo,/ Nhất tuế nhất khô vinh/ Dã hỏa thiêu bất tận,/ Xuân phong xuy hựu sinh "... ( Bài thơ Thảo, hay là Phú đắc cổ nguyên thảo tống biệt,).

@ Bản chữ Hán:

賦得古原草送別

( 草 )

离离原上草，

一歲一枯榮。

野火燒不盡，

春風吹又生。

遠芳侵古道，

晴翠接荒城。

又送王孫去，

萋萋滿別情。

@ Bản âm Hán Việt:

Phú đắc cổ nguyên thảo tống biệt,

( Thảo )

Ly ly nguyên thượng thảo,

Nhất tuế nhất khô vinh.

Dã hỏa thiêu bất tận,

Xuân phong xuy hựu sinh.

Viễn phương xâm cổ đạo,

Tình thúy tiếp hoang thành.

Hựu tống vương tôn khứ,

Thê thê mãn biệt tình.

          @ Dịch nghĩa:

Cỏ mọc trên đồng xanh tốt

Hằng năm một lần tươi rồi lần úa

Lửa đốt đồng thiêu thế nào cũng không cháy hết

Khi gió xuân về lại nảy nở sinh sôi

Mùi cỏ thơm lan xa tận lối cũ

Sắc xanh tươi kế đến thành hoang

Giờ đưa tiễn  vương tôn đi xa

( Cỏ ) chan chứa bời bời nỗi ly biệt ...

@ Bản dịch thơ của người yêu thơ Đường:

Bời bời đồng cỏ tốt

Tươi, úa năm một lần

Lửa thiêu chẳng cháy hết

Xuân về lại hồi sinh

Cỏ thơm lan lối cũ

Thành hoang sắc tươi xanh

Lại tiễn vương tôn nữa

Ly biệt lòng chứa chan.

( Trần Mỹ Giống dịch )

Cỏ trên đồng tốt bời bời

Một năm hai lượt hết tươi lại tàn

Lửa kia dẫu đốt lan man

Gió Đông về cỏ lại tràn sức xuân

Hương thơm tỏa khắp xa gần

Màu xanh trải tới tòa thành bỏ hoang

Tiễn vương tôn buổi lên đường

Lòng người ở lại vấn vương nỗi sầu.

( Hoa Mai dịch )

Sắc – Không quy luật của trời

Lão - Sinh thường nhẽ cuộc đời bấy nay

Đừng khinh sức vóc cỏ gầy

Dẫu tàn lửa cháy, xuân lai nảy mầm

Lối xưa hương tỏa âm trầm

Thành hoang ngún mắt xa xăm liễu bồ

Vương tôn vừa đón lại đưa

Bời bời dạ thảo xanh bờ hợp tan.

( Phan Lan Hoa dịch )

Biêng biếc đồng cỏ tơ

Tươi úa năm mỗi lần

Dù lửa thiêu chẳng triệt

Đua nẩy theo Xuân về

Hương tràn tận nẻo cũ

Xanh ngợp thành bỏ hoang

Vương tôn nay tiễn biệt

Rầu rầu triền cỏ non.

( Trần Khấu dịch )

Đồng xanh cỏ tươi tốt

Xanh xanh rồi úa tàn

Lửa thiêu mãi chẳng hết

Gió xuân trở cở lên

Loang lối cũ hương xa

Tận thành hoang cỏ mọc

Tiễn đưa vương tôn về

Cỏ cũng bời biệt ly.

( Ngô Minh Vương dịch )

Rợn đồng cỏ tốt bời bời

Dẫu năm một bận non tươi rồi tàn

Đốt sao trụi được cỏ hoang

Gió Xuân hây hẩy mênh mang trổ mầm

Hương loang lối cũ âm thầm

Sắc xanh vươn tận hoang thành xa xưa

Vương tôn thời khắc tiễn đưa

Mủi tình cỏ ứa giọt mưa bời bời.

( Trương Thi Mầu dịch )

Đồng xanh rậm cỏ mọc bời bời

Héo úa theo thời lại tốt tươi

Thét lửa thiêu hoài đâu cháy rụi

Xuân về gió thổi lại sinh sôi

Thơm thơm thắm ngát qua đường cũ

Biếc biếc nồng nàng đến mọi nơi

Đưa tiễn vương tôn lòng tất tưởi

Chan chứa từ ly dạ nghẹn lời

( Giác Minh Nguyễn Đình Diệm dịch )

Cỏ tốt tươi xanh bát ngát rồi

Hằng năm cứ úa lại sinh sôi

Đồng thiêu chẳng hết -xuân đâm lộc

Lửa đốt còn đây lại nhú chồi

Thơm ngát lan xa theo lối cũ

Mùi hương bay mãi tới thành côi

Vương tôn cất bước sầu ly biệt

Vấn vít chân người chẳng muốn thôi.

( Miền Mây Trắng dịch )

2016