Ký sự nước Nga, ( IX )

9. Thăm bảo tàng Ermitage,

Đây chính là Cung điện Mùa Đông xưa của bao đời Sa hoàng Nga.

Về sự đồ sộ và tráng lệ của Bảo tàng Ermitage vào loại bậc nhất thế giới, không ai nghi ngờ. Chính vì thế, trong ký sự này, tôi phải dành riêng cho nó một mục, mặc dù, tôi chỉ có 2 giờ đồng hồ để thăm thú theo cách nói cửa miệng, ấy là “cưỡi ngựa xem hoa”.

Trên thế giới có hàng ngàn, hàng vạn bảo tàng, song khi nói đến tầm cỡ hàng đầu, thì có hai cái tên được nhắc đến ngay, đó là Bảo tàng Louvre ở Paris (Pháp) và Bảo tàng Etmitage ở Saint Petersburg (Nga).

Và may mắn cho tôi, đã hai lần thăm bảo tàng Louvre, và giờ đây, thêm bảo tàng Ermitage. Nhân đây, trước khi bày tỏ cảm xúc của mình khi thăm thú bảo tàng Ermitage, tôi lan man một chút chuyện về bảo tàng Louvre.

Ấy là, năm 1996, lần đầu tiên tôi sang Pháp, cũng là chuyến đi châu Âu đầu tiên trong đời, theo học một khóa nghiệp vụ báo chí chừng tháng rưỡi. Cứ cuối tuần là mấy đứa trong nhóm ba lô trên vai, chui rúc, luồn lách khắp Paris bằng metro. Vào bảo tàng Louvre, háo hức lắm, cả ngày lang thang hết phòng nọ đến phòng kia, say sưa ngắm nghĩa những hiện vật, đặc biệt là tranh, tượng của các danh họa trứ danh thế giới, đặc biệt là phòng trưng bày các hiện vật liên quan đến Napoléon III. Vậy mà, khi về Việt Nam, có người hỏi “vào bảo tàng Louvre có đến xem bức họa nổi tiếng La Gioconda của Leonardo da Vinci không ?”, thì lúc ấy mới ngớ người ra, rồi thầm tự trách mình ngu dốt vì thiếu thông tin. Chao ôi, từ bao năm nay, chân dung nàng Mona Lisa với nụ cười nửa miệng được danh họa Da Vinci vẽ từ thế kỷ 16 trở thành nổi tiếng bậc nhất thế giới này, mình đã từng xem qua sách báo, phim ảnh bao lần rồi, thế mà khi ở bên cạnh nó, mình lại lướt qua như một kẻ ngốc nghếch chẳng biết gì. Đáng trách làm sao. Vậy nên, mùa thu năm 2013, trong chuyến sang Pháp học khóa hành chính ngắn hạn tại trường L’ ENA (Trường Hành chính Quốc gia Pháp), khi thăm lại bảo tàng Louvre, điểm đầu tiên tôi tím đến là phong trưng bày bức La Gioconda bậc nhất thế giới này, đặng chụp một bức ảnh lấy bức tranh làm phông nền để giải quyết khâu oai.

Và giờ đây, dạo chân trong bảo tàng trứ danh Ermitage mênh mông này, dù đã có ít nhiều kinh nghiệm, song vẫn chỉ như “kẻ mù” vì thiếu thông tin chi tiết về nó. Có thể bám theo một đoàn nào đó có thuyết minh, song tiếng Nga của mình lại bập bõm không đủ hiểu, còn như, dựa vào phóng viên Điệp Anh thuyết minh cho thì kiến thức của cô nàng về bảo tàng này cũng không mấy tốt. Thôi thì, đành “mục sở thị” trước đã rồi tìm hiểu sau. Tuy nhiên, lang thang đây đó, tôi cũng đã được nhìn ngắm các kiệt tác của các danh họa lừng danh thế giới như: Rafael, Giorgio, Tiziano, Rembrandt, Monet, Renoir, Degas, Picasso... Và đặc biệt, có một phòng danh riêng trưng bày các họa phẩm của Leonardo da Vinci. Về hội họa, có thể nói là phong phú nhất. Người Nga đã dành riêng một khu vực để trưng bày tranh nhằm vinh danh những người anh hùng dân tộc của mình đã từng đánh bại đội quân bánh chiến bách thắng của Napoléon vào năm 1812 dưới sự chỉ huy của nguyên soái Kutuzov, với hơn hơn ba trăm bức cả thảy, còn riêng Kutuzov thì chân dung lớn của ông đước trưng bày ngay phòng phía cửa chính vào. Nói trộm vía, ông này, nghe nói bị hiếng một mắt và tầm vóc thường thôi, chứ không mấy oai phong lẫm liệt như chân dung trưng bày ở đây. Sau phòng tiền sảnh có chân dung nguyên soái Kutuzov, là mấy căn phòng chính điện, nơi có ngai vàng của các Sa hoàng, ấy là cặp vợ chồng Sa hoàng-Hoàng hậu Pyoth Đại Đế và Ekaterina rồi Nữ hoàng Elizabeth. Lịch sử hình thành Cung điện Mùa Đông khởi thảo từ thời Pyoth Đại Đế (năm 1711) và tiếp đó là Nữ hoàng Ekaterina. Các công trình kiến trúc thành phần được xây dựng tiếp các đời Nữ hoàng Elizabeth và Ekaterina II để có diện mạo ngày nay.

Thăm bảo tàng Ermitage, không thể bỏ qua chiếc đồng hổ Chim Công. Đây là chiếc đồng hồ được đặt làm từ Anh quốc mà Nữ hoàng Ekaterina II tặng cho một trong những sủng thần của mình là Quận vương Potemkin-Tavrichesky ( ông này còn được xem là một trong những người tình của Nữ hoàng ). Trải qua hơn ba trăm năm, mặc dù ngay từ ngày đầu đã phải sửa chữa hỏng hóc do quá trình vận chuyển, đến giờ nó vẫn chạy tốt, và nghe nói hàng tuần được lên giây cót một lần vào chính Ngọ ngày thứ Tư.

Quả thật, với khoảng 60 ngàn hiện vật được mang trưng bày ở ngót một nghìn căn phòng lớn nhỏ, trong tổng số 3 triệu hiện vật, mới thấy bảo tàng Emitage đồ sộ thế nào. Nếu có thời gian, dành cả tuần để thăm thú, chiêm ngưỡng cũng chẳng xuể, huống chi chỉ vài giờ đồng hồ như chúng tôi đây. Cũng cấn phải nói thêm về quảng trường Cung điện Mùa Đông bao la với Cây cột lớn Aleksandry. Cây cột này được dựng vào năm 1834 nhằm tôn vinh chiến thắng của quân đội Nga trước đội quân viễn chinh của Napoléon, ở chính giữa quảng trường. Nghe nói, nó cao gần năm chục mét, bằng đá nguyên khối, tự trọng khoảng 600 tấn, và được dựng với sức người rất lớn, cùng kỹ thuật tinh vi, chuẩn xác khi người ta không cần bất cứ thứ ốc vít, dây chằng nào. Những tòa nhà, công trình phụ cận xung quanh quảng trường cân xứng, hài hòa góp phần làm cho Cung điện Mùa Đông-Bảo tàng Ermitage càng thêm tuyệt mỹ...

Và nữa, dòng Neva từ bao đời nay vẫn ngày đêm dạt dào sóng nước vỗ về, ru ngủ Emitage và những trầm tích, di sản văn hóa vậy chất, tinh thần, và tính cách Nga sống mãi,... Bên ô cửa sổ Phòng Leonardo da Vinci của bảo tàng Emitage, nhìn ra dòng Neva, khi một con tàu thủy du lịch trắng muốt chạy ngang, bờ kia sừng sững Pháo đài Petropavlovsk và Chiến hạm Rạng Đông, tôi đã nghĩ như thế !...

( còn nữa )