Ký sự nước Nga, ( X )

10. Chuyện nhặt dọc đường Nga,

Với thiên nhiên mênh mông, tuyệt vời như vậy, với những di sản lịch sử-văn hóa vật thể và phi vật thể như vậy, nước Nga thật tuyệt vời, khó có gì chê trách. Tuy nhiên, dù chỉ một tuần trên đất nước Nga bao la rộng lớn ấy, vẫn có những chuyện buồn, chuyện đáng lo ngại... và cả chuyện đáng học hỏi.  Tạm nhặt ra đây vài chuyện...

Thứ nhất: Ấy là nạn trộm cắp vặt.

Trước khi rời Moskva đi Saint Petersburg, phóng viên Điệp Anh của Văn phòng VOV-Moskva, người chịu trách nhiệm dẫn đoàn kiêm phiên dịch cho đoàn công tác của chúng tôi, cảnh báo về nạn trộm cắp vặt ở Saint Petersburg. Cô nhắc mọi người nên để tiền bạc, đồ vật quý, các loại giấy tờ quan trọng tại nhà cô ở Moskva. Chỉ nên mang hộ chiếu tùy thân và tiền bạc đủ tiêu, nhất thiết cũng phải giữ rất cẩn thận.

Từ lúc đặt chân xuống ga xe lửa Saint Petersburg trở đi, mọi người trong đoàn đếu tâm niệm để ý, cẩn trọng, nhất là ở chỗ đông người, chen chúc. Và sau gần hai ngày ngao du ở thành phố này, mọi chuyện đều an toàn, vui vẻ, suôn sẻ. Nửa buổi chiều, trước bữa cơm tối để rồi ra fa xe lửa trở lại Moskva, chúng tôi tranh thủ vào một siêu thị lớn ở ngay trung tâm thành phố, đặng ngó nghiêng mua sắm chút ít. Lúc ngồi đợi nhau trong siêu thị, tự nhiên, anh T.-một thành viên trong đoàn bảo:“Ùi, cứ bảo ở đây trộm cắp vặt kinh lắm, chẳng kém gì Paris, vậy mà mấy hôm rồi, lang thang đây đó, đâu thấy chi. Chỉ thấy thành phố tuyệt đẹp và yên bình. Vậy đâu có đến nỗi...”. Mọi người đều gật gù tán thưởng câu nhận định của T.

Chúng tôi xuống một ga meto gấn nhất di chuyển đến quán ăn Pagoda (quán Chùa Một Cột) của người Việt. Khi đổi tuyến, lúc lên tàu, đang giờ cao điểm đông khách, chợt có mọt xô đảy chen chúc. Vừa yên vị, T. thất thần sờ quanh người và bảo tôi “Anh à, em mất ví tiền rồi”. Lúc ấy, tôi mới hình dung lại vụ chen lấn xô đẩy khi lên tàu vừa rồi, và hiểu rằng, tình huống đó là kẻ gian tạo ra để nhân sự rối loạn móc túi, lấy đồ của khách. Biết là, kẻ gian không chỉ một mà là một nhóm, có thể vẫn đang ở ngay toa tàu đó, hoặc chúng chuyển tay nhau cất giấu đồ ăn cắp, hoặc đã di chuyển sang toa tàu khác, không bắt quả tang, lại bất đồng ngôn ngữ, nên mất cắp ngay trước mắt mà đanh cam chịu mất. Xuống tàu rồi, không riêng T. mà cả đoàn đều ngơ ngác, hỏi han nhau, đồ đoán này nọ, âu cũng là sự chia sẻ, an ủi nhau mà thôi. Lỗi ở T. là chủ quan, lại thêm quá sơ hở khi anh để ví ở túi quần sau, cộm hẳn lên, lại quên cài khuy an toàn. Bình tĩnh kiểm lại, tiền mất không nhiều nhưng cũng không ít. May mà giấy tờ quan trọng và hộ chiếu không sao, thêm nữa mấy cái thẻ visa cũng cất cả ở Moskva, nên không có gì phiền toái. Chỉ đơn thuần mất tiền. Lúc ấy, mới giá này giá nọ, rằng khi ở siêu thị đã định mua thứ này đồ kia nhưng lại thôi, nếu mua thì đâu còn tiền mà mất. Ôi thôi, thì lắm chuyện... Giờ mới bảo nhau, chẳng kém gì Paris, có khi còn siêu hơn.

Riêng chuyện trộm cắp vặt ở Paris thì tôi đã từng bị, đã từng chứng kiến nên ít nhiều hiểu rõ. Chuyện ấy, tôi chưa từng kể trong vài thiên ký sự về nước Pháp trước đây. Nhân chuyện này, lan man tý chút. Năm 1996, khi học nghiệp vụ báo chí ở Paris, một người trong nhóm chúng tôi bị móc túi mất chút tiền vặt; Năm 2013, trong một lần dạo chơi, mua sắm trên một đại lộ gần quảng trường Concord, tôi bị một ả bohemieng ăn diện áo choàng lông như một bà hoàng, kéo khóa ba lô đeo vai định chôm đồ, may mà tôi kịp phát hiện, mụ ta tảng lờ chuồn vào một cửa hàng vờ mua sắm; Năm 2014, một thành viên trong đoàn chúng tôi khi đi meto bị đám trẻ con người di-gan móc ví, may mà chúng tôi bắt quả tang, quây chúng và lấy lại được ví. Đấy là mấy chuyện vặt ở Paris...

Trở lại nạn trộm cắp vặt ở Nga. Có thể nói, đây là một biểu hiện xấu của xã hội Nga phải chấp nhận. Nếu là xã hội Liên Xô trước đây, người dân chỉ ở mức sung túc, khó có chuyện ai đó làm giàu được, song nền tàng xã hội theo mô hình xã hội chủ nghĩa, những chuyện trộm cắp vặt hoành hành và nhiều biểu hiện xã hội tiêu cực khác ít có đất để mà tồn tại. Xã hội chuyển đổi, năng động hơn lên, cái tốt nhiều, nhưng cái xấu cũng không ít. Gì thì gì, nước Nga cũng phải chấp nhận cả mặt tốt và mặt xấu, đặng tự tìm cách giải quyết thôi !...

Chuyện thứ hai: Ấy là cách giải quyết những va chạm và xung đột giao thông.

Theo những phóng viên VOV, nước Nga giàu có lên, ngoài hệ thống phương tiện giao thông công cộng vốn sớm phát triển và tiện lợi như xe buýt, tàu điện ngầm, tàu hỏa, tàu thủy, song phương tiện ô tô cá nhân cũng tăng rất nhanh. Ở các thành phố lớn như Moskva, Saint Petersburg... nạn ách tắc, ùn xe xảy ra như cơm bữa hàng ngày. Và như vậy, sự va chạm, xung đột giao thông cũng thường có. Tuy nhiên, khi xảy ra chuyện va quyệt phương tiện, các bên đều tìm cách giải quyết rất ôn hòa, nhẹ nhàng, lịch sự, theo chiều hướng hỗ trợ, cùng nhau giải quyết, còn việc phân giải đúng sai, bồi thường thiệt hại, ấy là việc của các lực lượng chức năng là cảnh sát và bảo hiểm. Trong khi ở ta, phần lớn, hoặc trốn tránh trách nhiệm, hoặc sửng cồ, cãi cọ, đánh đấm, thậm chí sau đó còn gây thù oán, truy sát lẫn nhau... Thêm nữa, các cơ quan chức năng, hoặc liên đới. nhiều khi cũng xử lý thiếu mạch bạch, không công bằng... Riêng việc này, ta phải học nước Nga nhiều.

Chuyện thứ ba: Ấy là chuyện thay máy bay trước giờ cất cánh,

Hôm về, lo tắc đường chậm giờ nên đoàn chúng tôi xuất phát trước giờ bay những 4 tiếng. Mọi việc đều suôn sẻ, hàng họ không vấn đề gì, check-in cũng nhanh chóng. Thời gian còn, chúng tôi lang thang trong khu vực xuất cảnh, tìm mua thêm chút hàng lưu niệm. Đúng giờ, lên máy bay, an tọa. Cũng đúng giờ, máy bay lăn bánh ra đường băng chờ cất cánh. Nhẩm bụng, vậy là chỉ khoảng 9 giờ bay là xuống Nội Bài...

Vậy mà, chiếc Airbus 330-300 không cất cánh, lại chầm chậm chạy vào khu vực đỗ. Mọi người ngơ ngác hỏi nhau xem có chuyện gì? Tôi nhẩm trong đầu, tự tìm nguyên nhân: trục trặc kỹ thuật, đón thêm khách vip, có vấn đề về nhân thân hay hàng hóa, thậm chí, đe dọa khủng bố? Rồi cửa bên hông máy nay mở ra, thang áp vào, và một tốp nhân viên dăm người lên, họ trao đổi với phi công. Một hành khách người Việt nói chuyện với nhau trong nhóm, nhưng to đủ để nhiều người xung quanh nghe rõ, rằng sẽ thay máy bay khác. Quả nhiên, sau chừng 20 phút chi đó, tiếp viên trưởng thông báo, mời tất cả hành cảnh xuống ô tô về khu vực phòng đợi chờ thay máy bay. Mọi người tỏ ta chán nản, hoặc lo lắng, phàn nàn này nọ. Lại một nữ hành khách Việt ngao ngán: “ Đã bảo là đừng có đi vào ngày mười ba “ ( hôm ấy nhằm ngày 13 tháng 5 âm lịch, ứng vào câu cửa miệng “chớ đi ngày bảy chớ về ngày ba” ). Lại vạ vật gần 2 giờ đồng hồ ở phòng chờ trong trạng thái, đói mệt và có phần lo lắng. Nhiều người gọi điện, nhắn tin, chát với người thân về tinh trạng chậm chuyến thay máy bay nay.

Sau cùng, xe lại đưa hành khách ra một chiếc máy bay cùng chủng loại đỗ lẻ loi ở một góc xa của sân bay. Mừng vì không bị chậm sang ngày hôm sau, song cũng vẫn lo vì không hiểu tình trạng kỹ thuật an toàn bay của chiếc máy bay mới, kể cả việc chưa rõ nguyên nhân thay máy bay. Hàng không Nga mấy năm gần đây, trở thành điểm nóng của việc trục trặc kỹ thuật và thiếu an toàn bay, kể cả chuyện đe dọa khủng bố...

          Máy bay lên đủ độ cao, đèn tín hiệu thắt dây an toàn đã tắt, bữa cơm đêm muộn được dọn ra. Vì quá bữa và có phần lo lắng, cố ăn một chút cho đỡ đói. Rồi thiếp đi trong giấc ngủ chập chờn... 

( còn nữa )