Những người thầy nghề báo của tôi,

Nghề đào tạo chính quy của tôi là kỹ sư canh nông, chẳng dính dáng gì đến báo chí, văn chương cả. Hồi đi học phổ thông, mặc dù đôi ba lần được nhà trường chọn đi thi học sinh giỏi môn văn các cấp, song vẫn chỉ là thứ văn học trò. Năm cuối cấp 3 ( nay là Trung học phổ thông ), tôi may mắn được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi môn văn của tỉnh Hài Hưng cũ tham dự kỳ thi học sinh giỏi văn toàn miền Bắc ( khi ấy chưa giải phóng miền Nam thống nhất đất nước ). Kiến thức thu lượm chẳng được bao nhiêu, song bù lại là bầu không khí văn chương chữ nghĩa. Đội tuyển có 20 người, đặc biệt, có hai người mà sau này ảnh hưởng đến thiên hướng và nghề nghiệp báo chi văn chương nơi tôi, ấy là nhà thơ Trần Đăng Khoa ( khi ấy được xem là thần đồng thi ca đất Việt ) và  nhà báo Trịnh Bá Ninh.

          Tốt nghiệp đại học, năm 1981, cầm quyết định vào tỉnh An Giang công tác, tôi đinh ninh sẽ gắn cuộc đời mình với nghề kỹ sư canh nông, chuyên ngành mình được đào tạo chính quy. Khi ấy, đất nước thống nhất đã 5 năm, các nhà quản lý ngành nông nghiệp đưa mô hình HTX nông nghiệp và kỹ thuật canh tác của miền Bắc vào áp dụng đại trà ở miền Nam, nhưng không thành công. Vì vậy, công việc kỹ thuật ở một Ban Nông nghiệp cấp huyện nơi tôi công tác hầu như chẳng có gì để làm. Thời gian rảnh, tôi tìm hiểu thực tế tập viết báo. Làm báo nghiệp dư, thôi thì “ vơ bèo vạt tép”, có gì viết nấy. Huyện Tri Tôn ( được tách ra từ Bảy Núi ) là huyện miền núi biên giới không những của tỉnh An Giang mà cả miền Tây Nam Bộ, địa hình địa lợi có núi rừng, có vùng ngập nước, kênh rạch chằng chịt, chạy ngút ngàn về phía huyện Hòn Đất, Hà Tiên ( Kiên Giang ), cặp kênh Vĩnh Tế, bên kia là đồng đất nước bạn Campuchia. Dân số huyện, hai phần ba là người Khmer sinh sống, còn lại là Kinh và Hoa. Điều kiện địa lý, kinh tế xã hội phức tạp và khá phong phú ấy, được coi là có “ đất “ cho người viết báo nghiệp dư như tôi. Tôi viết câu chuyện truyền thanh, chuyện “ buôn, sóc, bản, mường “,  giới thiệu văn hóa dân tộc Khmer cho các chương trình phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam. Về đề tài nông nghiệp, tôi viết bài cho báo Nông nghiệp, mà người bạn thân từ thưở học trò của tôi là nhà báo Trịnh Bá Ninh đang làm phóng viên tại đấy. Để đăng được, Trịnh Bá Ninh phải cắt gọt, biên tập lại nhiều. Không những thế, anh còn viết thư động viên, chỉ dẫn tôi việc chọn đề tài... Qua đấy, tôi học học được từ anh khá nhiều, từ cách chọn đề tài, chọn thể loại, góc tiếp cận vấn đề  v.v... Có thể nói, nhà báo Trịnh Bá Ninh ( nguyên là Phó Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, dã nghỉ hưu và hiện làm việc tại VTC16 ) là người thầy dạy nghề báo chí đầu tiên của tôi.

          Rồi mạnh bạo hơn, tôi viết bài gửi Trịnh Bá Ninh nhờ anh chuyển sang báo Nhân Dân. Lúc bấy giờ, nhà báo Tô Vương là phóng viên chuyên mảng nông nghiệp, nông thôn của báo Nhân Dân. Sống ở địa phương lại viết báo nghiệp dư, nên những bài viết của tôi chỉ mang tính phản ánh, chẳng có gì to tát, và chắc hẳn còn nhiều khiếm khuyết. Nếu ngại, có thể quẳng chúng vào sọt rác. Điều đáng nói ở đây, là nhà báo Tô Vương đã biết trân trọng những bài viết từ cơ sở của những người viết báo nghiệp dư như tôi. Qua sự biên tập của anh, bài viết nuột hơn và được nâng tầm. Cứ thế, dần dà, tôi có gần chục bài viết được đăng trên Báo Nhân Dân. Ở vào thời ấy, quả là có nằm mơ tôi cũng chẳng dám nghĩ  mình làm được như vậy, nếu không có sự nhiệt tình nâng đỡ, chắp cánh của nhà báo Tô Vương.

          Và cơ hội trở thành người làm báo chuyên nghiệp đã tới. Sau vài năm cộng tác, Báo Nông nghiệp đồng ý tiếp nhận tôi với điều kiện làm phóng viên thường trú của bản báo tại các tỉnh phía Nam. Lúc bấy giờ, tờ báo này chưa có văn phòng đại diện tại phía Nam mà chỉ có một phóng viên duy nhất ở nhờ Văn phòng Bộ Nông nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh. Nhưng rồi, việc ấy không thành, tôi không về được  Báo Nông nghiệp, song một cơ hội mới lại mở ra, ấy là việc về đầu quân làm phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam. Thời gian cộng tác với chương trình phát thanh Đại gia đình các dân tộc Việt Nam của Đài, tôi được biết, bài vở của mình được phóng viên Hoàng Đồng biên tập rồi dàn dựng thành tác phẩm báo phát thanh. Thật không ngờ, tháng 10 năm 1987, tôi cầm tờ quyết định do Tổng biên tập Trần Lâm ký, về nhận công tác tại Phòng Tiếp dân & xử lý đơn thư thuộc Ban biên tập Thính giả,Đài Tiếng nói Việt Nam, thì người phụ trách phòng chính là nhà báo Hoàng Đồng. Từ cộng tác, nay trở thành nhân viên thuộc cấp, anh quý tôi và coi nhau như anh em. Làm báo viết, có thể nói là tôi biết chút ít, song báo phát thanh có đặc trưng riêng của nó, và việc sử dụng máy ghi âm thì tôi mù tịt. Nhà báo Hoàng Đồng chính là người thầy đầu tiên dạy tôi làm báo phát thanh. Hàng ngày, anh chỉ bảo và hướng dẫn tận tình, chi tiết, cả những bí quyết, mẹo mực của nghề.. Vì thế, khá nhanh chóng tôi trở thành người giúp việc và đồng tác giả với anh một số bài điều tra vụ việc, hiện tượng  tiêu cực trong xã hội lúc bấy giờ. Khi ấy, vợ anh đi xuất khẩu lao động nước ngoài, kinh tế eo hẹp, mình anh gà trống nuôi con. Tôi không có nơi ăn ở, nằm bàn tại cơ quan, nên nhiều hôm anh rủ tôi về nhà anh ăn cơm và ngủ luôn ở đấy. Thực lòng, tôi kính anh như người thầy dạy nghề, người anh thân thiết. Cùng với nhà báo Hoàng Đồng, còn có hai người mà tôi xem như thầy dạy nghề báo chí văn chương, ấy nhà văn Vũ Đình Minh ( Ban Văn học nghệ thật Đài Phát thanh tuyền hình Hà Nội ) và nhà thơ Trần Phương Trà ( tức Trần Nguyên Vấn, Ban Văn học nghệ thuật Đài Tiếng nói Việt Nam )...

          Sau này, khi trưởng thành, tôi được đào tạo thêm về nghề báo chí qua những khóa học ngắn hạn trong và ngoài nước, song những bài học đầu tiên về báo chí do các anh chỉ bảo vẫn ảnh hưởng sâu đậm trong tôi và chẳng bao giờ cũ. Ngay cả khi,  được phân công đảm nhiệm một số công việc quản lý báo chí nghề nghiệp ở một cơ quan báo chí lớn, bản thân, đã xuất bản được hơn chục đầu sách văn xuôi, thơ, phê bình văn học, báo chí, tôi vẫn luôn trân trọng và biết ơn những người bạn, người anh đồng nghiệp với tư cách là những người thầy dạy nghề cho tôi.

Và hơn thế, họ còn là người thầy trong cuộc sống của tôi...