22.
Lại tiếp chuyện học hành của ba chị em
chúng tôi.
Giữa năm học cuối cấp I,
có một sự kiện, khiến tôi bắt đầu có ý thức học hành hơn. Ấy là, học gì thì
học, cũng phải phấn đấu sao cho luôn xếp thứ nhất, không những vậy, còn học để
đi thi học sinh giỏi, giành thành tích này nọ về cho nhà trường. Tôi được tham
dự kỳ thi học sinh giỏi môn Văn, và tiếp tục được chọn vào lớp bồi dưỡng của
huyện để đi thi học sinh giỏi môn Văn lớp 4 cấp tỉnh. Những năm học trước, năm
nào tôi cũng được chọn dự thi học sinh giỏi môn Toán cấp huyện. Như tôi đã kể
chuyện đi thi học sinh giỏi lớp 1 và bị thày giáo bỏ quên không đón về. Ba năm
liền thi Toán chằng đạt kết quả gì, lên lớp 4, may mắn lại đạt chút kết quả.
Sau này, lớn hơn, ý thức được, tôi mới hiểu sở dĩ mình đả chút kết quả học sinh
giỏi môn Văn ngày ấy, là do thày giáo chủ nhiệm lớp có con mắt tinh đời. Nguyên
là, thày giáo dạy lớp tôi là thày Danh, người cùng làng và xét về họ hàng, tôi
phải gọi thày là bậc chú. Về ngoại hình, thày Danh dáng vóc tầm thước, đẹp trai,
tình tình hòa nhã và cẩn trọng. Thày dạy cả Toán và Văn đều giỏi. Dù thấy tôi
học Toán vẫn tốt, nhưng quan trọng, thày Danh lại phát hiện ra năng khiếu học
Văn tiềm tàng nơi tôi, nên kỳ thi năm đó, thày Danh đã đề nghị trường xếp tôi
vào diện thi học sinh giỏi môn Văn. Kết quả nhãn tiền, tôi trúng ngay vào đội tuyển cấp huyện để tiếp tục tham
gia kỳ thi học sinh giỏi Văn cấp tỉnh. Có nửa tháng tập trung đội tuyển để luyện gà
nòi, tôi lại đùm bọc khăn gói xa nhà đến nơi tập trung đội, cách xa chục cây số.
Thày Danh lúc ấy cho chiếc xe đạp fa-vô-rít, xe cũ thôi nhưng luôn được lau
chùi sáng bóng, oách nhất làng, đã đèo tôi đến nơi tập trung. Lớp gà nòi có gần
chục đứa. trai gái đủ cả, được lựa chọn từ các trường cấp I trong huyện qua kỳ
thi. Thày giáo An, một giáo viên dạy Văn cấp I giỏi có tiếng trong huyện, lại
có nhà của khang trang rộng rãi, vườn tược thoáng mát, nhận đăng cai lớp bồi
dưỡng ngay tại nhà mình. Hàng ngày, lũ nhóc chúng tôi dành cả buổi sáng để học
Văn, còn mỗi chiều thì có giáo viên đến dạy chương trình học bình thường, để
khi kết thúc khóa bồi dưỡng, chúng tôi trở lại trường mình, không bị chậm
chương trình học chung. Thời gian ngắn, thày An chịu trách nhiệm truyền kinh
nghiệm thi cử, giảng các bài văn mẫu, ra một số bài tập làm văn theo chương
trình học có chút nâng cao, lại cho đội tập làm quen với đề văn mở rộng, kiểu
như các đề mở sau này. Tôi nhớ nhà lắm, nên khi ngồi học, có lúc chểnh mảng,
nhìn ngó ra bên ngoài. Vườn nhà thày An có nhiều cây ăn quả, nhưng hấp dẫn và
ấn tượng nhất với tôi, ấy là giàn nhót chín đỏ mỏng, ngắm và nghĩ thôi, đã thấy
chua tứa cả nước miếng...
Cả lớp rất hào hứng mỗi
khi được làm bài tập theo kiểu đề mở. Cho đến giờ, tôi vẫn nhớ, có lần, thày An
ra đề, là hãy viết một kỷ niệm làng quê khi mình đi đâu xa, trở về. Có một bạn
nữ làm bài văn rất hay, được thày An khen ngợi, mang ra đọc cho cả lớp cùng
nghe, rồi cùng phân tích. Bạn gái ấy, khi làm văn, đã biết cách giả tưởng, là
khi xa nhà đi dự lớp bồi dưỡng văn tập trung này, trở về, nhìn thấy cây gạo già
đầu làng, xúc động như gặp người thân và rồi những ký ức về tuổi thơ với cây
gạo già ùa sống dậy... Đại khái là vậy. Còn tôi, đã viết ấn tượng lần đầu về
quê nội. khi gia đình tôi rời phố phường Hà Nội về sống ở quê những năm đầu
chiến tranh chống máy bay Mỹ. Tự nhận thấy, mình viết cũng tạm, nhưng công bằng
mà nói, không hay, không ấn tượng bằng bài văn của bạn gái kia. Bài văn học trò
của bạn gái ngày ấy, ấn tượng mạnh đến tôi, mà sau này, mỗi khi nghĩ và viết gì
về làng quê mình, lại phảng phất hình bóng cây gạo già trong tưởng tượng. Hình
như, người ta gọi nó là điển hình hóa thì phải? Mọi người hay nói này nọ về văn
hay, tôi nghĩ, ám ảnh mình đến thế, là văn hay chứ sao, cần gì phải lý sự dài
dòng cơ chứ ...
Kết thúc khóa bồi dưỡng, đội
tuyển tham gia kỳ thi môn Văn cấp tỉnh, cả nhóm chúng tôi chẳng một ai được
giải cả. Bấy giờ, nhà thơ thần đồng Trần Đăng Khoa bắt đầu nổi, và nghe đâu kỳ
thi ấy đã đoạt giải cao nhất, rồi tiếp lại giật giải cao cấp trung ương. Trái
đất bao la nhưng cũng thật chật hẹp làm sao, ai ngờ, mấy năm sau đó, tôi gặp
lại người bạn gái, tác giả của bài văn về cây gạo già, ở bậc học cấp 3, và hơn
nữa, tôi còn được đứng chung đội tuyển học sinh giỏi môn Văn của tỉnh nhà với
nhà thần thần đồng nọ...
Theo
đúng ý định của bố mẹ, chị Hạnh tạm nghỉ học để chị Ngoan học nốt cấp II. Học
xong cấp II, tức là hết lớp 7 hệ học 10/10, chị Ngoãn thôi hẳn, nghỉ ở nhà phụ
giúp gia đình, để chị Hạnh tiếp tục học. Chị Hạnh học không chăm và học lực cũng
không bằng chị Ngoan, được cái chắc chắn, cứ kha khá thôi, nhưng lên lớp đều
đều, ngay như thi vào cấp III, tương đương bậc Trung học phổ thông bây giờ, rất
khó, chị cũng đỗ ngay. Ngày ấy, cả huyện có duy nhất trường cấp ba ở huyện lỵ,
gần giáp đường 5 Hà Nội nối Hải Phòng, là trọng điểm bắn phá của không quân Mỹ,
lại xa nhà đến ngót chục cây số. Để theo học, chị Hạnh phải khăn gói quả mướp
đi trọ học, hàng tuần, hoặc nửa tháng mới về nhà một lần, vừa cho đỡ nhớ nhà,
còn để lấy thêm tiền gạo, rau dưa tiếp tế từ nhà cho cuộc sống vất vả nơi trọ
học.
Tôi
vào bậc học cấp II, cả xã có chung một trường, với 6 thôn nằm rải rác thành mấy
cụm, nên trường học phải chọn xây dựng ở vị trí khá trung tâm, nhằm cho học
sinh ở tất cả các làng đi học không quá xa. Trường mới, cách học mới, và đây
cũng là lần đầu tiên mang dáng dấp mô hình trường lớp tập trung. Những năm cấp
I, toàn tận dụng chốn đình chùa làm lớp học, học sinh đều là người cùng làng,
họ hàng với nhau, trong lớp phân vai chú cháu, đánh nhau chí chóe suốt. Trường
lớp mới, tôi có chút lo lắng, nhưng chỉ sau một học kỳ, tôi đã nhanh chóng vượt
lên thành người đứng đầu lớp, không những thế, đứng đầu khối. Và như vậy, tôi
trở thành học sinh cưng của nhà trường, luôn được quan tâm, đào tạo theo kiểu
gà chọi.
Được
nhà trường và các thày cô giáo quan tâm, lợi thế nhiều đấy, nhưng không phải
không có ức chế. Tự nhiên, mình cứ phải giữ ý này nọ, từ việc đi đứng, nói năng
cẩn thận, sao cho ra dáng học sinh giỏi chăm ngoan, để xứng đáng danh hiệu cháu
ngoan Bác Hồ chứ. Hồi đầu về quê, sinh hoạt ghé đội thiếu niên ở làng, tôi còn
không chấp nhận kết nạp đội viên vì bị
cho là thành phần gia đình không trong sạch, nên tôi chẳng thể được bình bầu là
cháu ngoan Bác Hồ, nay trở thành học sinh gà nòi của cả trường, mặc nhiên, việc
chăm ngoan học giỏi với thành tích học tập tốt mang lại cho tôi danh hiệu cháu
ngoan Bác Hồ. Sướng quá còn gì. Khổ nỗi, mình cứ phải lên gân lên cốt, sao cho
xứng với danh hiệu. Song đấy chỉ là hình thức bên ngoài, khi đi học hoặc ở
những hoạt động đoàn thể, cố giữ dáng vậy không mấy khó. Cái khó nhất, là học
hành làm sao để giỏi đều tất cả các môn, xứng đáng danh hiệu học sinh giỏi toàn
diện. Mà ngày ấy, ngoài giờ đi học chính, tôi vẫn phải giúp bố mẹ trong việc
làm mì gạo, nguồn sống chính của gia đình, rồi ra, cách nhỡ vài ngày lại có một
phiên nuôi trâu cày của Hợp tác xã nông nghiệp. Vậy nên, mỗi khi đi chăn trâu,
tôi đều phải mang sách giáo khoa theo. Tranh thủ học các môn học thuộc lòng,
như lịch sử, địa lý, sinh vật và các bài văn vần. Được cái, tôi vốn có năng
khiếu về lĩnh vực này, nên các sự kiên lịch sử, các địa danh địa lý, tôi chỉ
đọc vài lần là nhớ như in. Năng khiếu và trí nhớ tốt bộc lộ từ ngày ấy, sau
này, giúp ích tôi rất nhiều trong các bậc học cao hơn, cả khi ra đời làm việc
và hoạt động xã hội...
Nhận xét
Đăng nhận xét