Cà phê sáng quán Vườn tượng Phạm Văn Hạng (Đà Lạt) cùng các nhà văn Y Ban, Tô Hoàng, Nguyễn Thị Anh Thư và Phạm Thanh Khương,
Đây
là lần đầu tiên tôi dự một trại sáng tác văn học của Hội Nhà văn Việt
Ngoài vài ba khuôn mặt, cái tên quen
biết ở Hà Nội, tôi có chút chờ đợi xem mình sẽ được gặp những ai trong số hơn
nghìn hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam, tham dự trại sáng tác văn học này.
Tiết trời mùa thu Đà Lạt khá lạnh,
trời chợt mưa chợt nắng, trước sau, đủ 25 thành viên, các nhà văn, nhà thơ, nhà
phê bình văn học lục tục có mặt. Được biết, trại sáng tác đợt này được Hội và
Bộ chủ quản Nhà sáng tác ưu ái triệu tập đông hơn mọi lần (thường mỗi trại trước đây chỉ khoảng 15-20 thành viên). Hình như,
năm nay, sau hai đợt cao điểm dịch Covid19, các nhà quản lý văn hóa có nới tay mà
ưu ái hơn chút thì phải...
Nhà văn Võ Thị Xuân Hà được Hội cử đại diện cho Ban
Sáng tác phu trách trại viết. Nhà phê bình Nguyên An được cử làm Trại trưởng,
với sự trợ giúp của hai nữ Trại phó xinh tươi là nhà phê bình văn học Tôn
Phương Lan và nhà văn Lê Hồng Nguyên.
Ngày ba bữa, việc của các nhà là đóng kín cửa phòng văn,
và viết. Tuy nhiên, với cảnh sắc trời thu Đà Lạt quyến rũ làm vậy, dù đợt này
có mưa nhiều do ảnh hưởng từ bão và áp thấp nhiêt đới trên Biển Đông, thì có
nén đến mấy, cũng khó cầm lòng, không tránh khỏi phải bung cửa phòng văn mà
rông ra phố, cà phê cà pháo, dạo quanh và la cà chợ đêm đôi chút. Tham quan
thực địa cũng là một cách sáng tác mà.
Đợt này có mặt mấy vị cao tuổi là nhà văn Tô Hoàng,
nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn, nhà văn Vương Tâm, nhà thơ Phạm Đình Ân, dịch giả
Lê Đăng Hoan, nhà văn Nguyễn Hiếu... trẻ nhất là nhà văn Lê Hồng Nguyên thì
nghe đâu cũng đã lên vai bà ngoại rồi.
Ngần ấy con người, nếp sống, thói quen sáng tác và
phong cách văn chương mỗi người mỗi vẻ, sinh hoạt tập thể gần nửa tháng trời,
dưới sự khéo léo và chân thành của người phụ trách là nhà văn Võ Thị Xuân Hà và
Trại trưởng Nguyên An, mọi người quây quần chan hòa, ấm áp, thân tình như người
một nhà...
Với các nhà thơ, quang cảnh thơ mộng của Đà Lạt và bầu không khí văn chương gợi mở, dễ lên men cảm hứng sáng tác tại chỗ, trong khi các nhà văn thì phần đông tập trung hoàn thiện hoặc chỉnh sửa, nhuân sắc các tác phẩm dài hơi của mình... Dự trại sáng tác, đương nhiên viết là trọng, song tôi nghĩ, việc giao lưu, đàm thoại về cuộc sống, về văn chương, nghệ thuật nói chung, kể cả việc tìm hiểu, để rồi cảm thông và chia sẻ cùng nhau những buồn vui trong cuộc đời mỗi nhà văn cũng quan trọng không kém, bởi ý nghĩa và giá trị nhân văn trong các tác phẩm văn chương của mồi người đều từ lòng mình mà ra ?!...
Tọa đàm về xu hướng sáng tác văn họa hiện này,
Nhà văn Tô Hoàng, người cao tuổi nhất (79) lại là
người sôi nổi, nhiệt huyết bậc nhất. Ông đặc biệt thú vị và rất cuốn hút với
những câu chuyện đầy bi hài từ thời chiến tranh chống Mỹ mà chính ông là nhân
chứng, và nữa, các mẩu chuyện thuộc dạng “thâm
cung bí sử” của nhiều nhà văn Việt Nam khi theo học ở Liên Xô cũ. Xem ra, ông
còn nặng lòng với các chân dung văn học đang viết hoặc sẽ viết..,
Nhà văn Nguyễn Hiếu thuộc diện chăm chỉ bậc nhất, ngày
hai buổi cặm cụi gõ phím chữ, song hành với một tiểu thuyết và một kịch bản sân
khấu đang viết dở cùng về đề tài lịch sử là Khúc Thừa Dụ và Phạm Ngũ Lão. Riêng
mỗi tối thì ông dành trọn cho thể thao, ăn uống qua quýt cho xong rồi nhanh
nhanh chóng chóng về phòng đắp chăn dán mắt vào ti vi xem bóng đá Ta và quần
vợt Tây, ai rủ đi đâu cũng từ chối.
Nhà văn-địch giả Lê Đăng Hoan luôn xởi lời và sắn lòng
chia sẻ sự hiểu biết và những kiến thức của mình về ngôn ngữ và văn học Hàn
Quốc. Triều Tiên, những điều mà không phải các nhà văn nhà thơ nào cũng biết.
Nhà thơ Phạm Đình Ân vẫn giữ được sự cần mẫn vốn có.
Ông cẩn trọng, mực thước, rành rẽ trong mọi chuyện. Ông chu đáo tặng cho mọi
người tác phẩm mới của mình-“Trong người
có lá”, tập thơ dành cho tuổi thơ. Ở thời này, vẫn viết cho tuổi thơ là
điều hiếm. Ông vẫn giữ thói quen viết tay mà không sử dụng vi tính.
Nhà thơ Phạm Xuân Trường, nghiện thuốc là khó ai bằng.
Khi cao hứng, ông đọc các bài thơ đầy sự chiêm nghiệm của mình, cảm hứng sáng
tác nhanh không kém việc ông xài hết vài bao thuốc lá mỗi ngày. Nhà thơ đất
cảng Hải Phòng này tài hoa riêng có, ấy là sáng tạo tác phẩm gò đồng chân dung
hàng trăm văn nghệ sĩ đất Việt mà ông quý trọng, yêu mến. Vào Đà Lạt, ông kỳ
công mang mấy bức chân dung gò đồng là tác phẩm của ông để tặng cho người được
ông khắc họa hiện đang sống ở đây.
Nhà văn Vương Tâm thì luôn bận bịu. Dường như lúc nào
ông cũng đang mắc nợ trả bài cho ai đó, tờ báo nào đó một bài tản văn, bút ký,
hay chân dung văn học. Những khi tỏ ra thư thái, ông có niềm vui uống trá Thái
Nguyên đặc cắm tăm và rủ mọi người cùng thưởng bằng bộ ấm chén trà nhỏ xíu
trong hành lý mang theo của mình. Nghe nói, ông có thú vui chơi và có bộ sưu
tập ấm chén trà rất đáng nể.
Nhà văn Phạm Thanh Khương thì rất chi cuốn hút khi kể
những câu chuyện liên quan đến lĩnh vực biên phòng mà ông từng nhiều năm công
tác. Con người ông toát lên sự tháo vát, nhanh nhẹn và quyêt đoán trong công
việc và cuộc sống. Ông rất am hiểu và chia sẻ cùng mọi người những kinh nghiệm,
sự hiểu biết về văn hóa và tập tục của nhiều dân tộc thiểu số miền núi. Ông dành tâm huyết cho một
tiểu thuyết lịch sử đang viết dở, ấy vậy, trên trang của mình ở mạng xã hội.
ông hay đăng các bài thơ ngắn, ý tứ hàm súc và ngôn từ mới lạ,... Phạm Thanh
Khương rỉ tai vài người báo tin rằng sắp tới ông được tặng thưởng giải Nhì cuộc
thi viết về đề tài Vì an ninh tổ quốc và
sự bình yên của cuộc sống do Bộ Công an và Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp tổ
chức.
Nhà văn Y Ban thành danh với các tác phẩm văn học của
mình thì ai cũng biết, song có lẽ đây là lần đầu, nhiều nhà văn tham dự Trại
sáng tác được biết thêm một cái tài nữa của Y Ban, ấy là hát chầu văn. Màn biểu
diễn Cô đôi thượng ngàn của Y Ban hôm
khai mạc Trại khiến mọi người ngạc nhiên thích thú,
Nhà thơ Đỗ Thị Tấc của vùng đất Lai Châu, Tây Bắc thì
nhiều người biết đến với một phong cách thơ của người vùng cao dân tộc thiểu
số, song ít ai rõ, nữ sĩ này người Kinh, quê gốc đất nhãn lồng Hưng Yên, chọn
Lai Châu làm quê, yêu văn hóa Thái và hăng hái với công việc bảo tồn văn hóa
Thái còn máu hơn cả người Thái xịn. Đến với Trại sáng tác này, Đỗ Thị Tấc luôn
gây ra những trận cười sáng khoái, bởi chất tự nhiên hoang dã, hệt như một “gã đàn ông dân tộc thiểu số”. “Anh chàng” này còn tranh thủ kêu gọi quyên
góp sách truyện, đặng tha lôi về quê, lập thư viện cho trẻ em vùng cao.
Các nữ sĩ của miệt vườn Tây
Các nhà văn Trần Thị Trường, Nguyễn Thị Anh Thư, nhà
thơ Phạm Hồ Thu và nhà phê bình văn học Tôn Phương Lan vốn thân nhau đã lâu thì
hay quây quần cùng người chị cả là nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn theo cái cách rất
chi thân tình “chị em ta bánh đa bánh đúc”
.
Riêng nhà văn Nguyễn Thị Phước vẻ ngoài hơi lạnh, khá
kín đáo, ít nói, kiểu người hay suy tư. Nghe đâu, nữ nhà văn này từng một thời
cầm trịch giới văn học nghệ thuật vùng đất Núi
Hồng Sông Lam với chức danh Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Nghệ An, Tổng
biên tập Tạp chí Sông Lam và đã gặt
hái được kha khá giải thưởng văn học. Vẻ ngoài vậy, nhưng khi trò chuyện lại ân
cần. Khi hào hứng, sẵn lòng mời mọi người cà phê sáng hoặc thưởng vang Đà Lạt
trong bữa ăn.
Nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu và Trần Quang Đạo bám nhau
như sam. Một ông, lâu lâu buông vài câu chủng chẳng, còn ông kia, một khi lên
tiếng là như lên đồng. Một sự bổ trợ cho nhau. Hai vị này hay bỏ cơm Trại vì
không hợp khẩu vị, ra ăn bên ngoài, thỉnh thoảng còn lôi kéo thêm lão gia Tô
Hoàng đi cùng. Về thơ ca, cả hai đều có sự khẳng định mình, và có thể xem là
hai giọng điệu thơ khác lạ... Trần Quang Đạo khá kín đáo, chẳng rõ đang nghĩ gì
viết gì, còn Nguyễn Linh Khiếu thì đang nhuận sắc và đe sẽ sớm cho ra lò tập
mới, về độ ngồn ngộn chữ nghĩa chắc cỡ ngang Phồn sinh...
Hồ Khải Hoàn (con
trai của nhà thơ Hồ Khải Đại), một bác sĩ chuyên khoa nội tiết, toàn tài
thơ và nhạc, và nhà văn Lê Hồng Nguyên (con
gái nhà thơ Lê Hồng Thiện và phu nhân của nhà thơ Phạm Khải) là trẻ nhất
trại, song về tuổi đời cũng trên dưới ngũ tuần cả rồi. Hai người đã đem đến
Trại sáng tác ít nhiều sự sôi động trẻ trung.
Sự giao lưu của các văn nghệ sĩ ở Đà Lạt và các nhà
văn Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam hiện sinh sống ở đây, như nhà nhiếp ảnh Hà
Hữu Nết, họa sĩ-nhà thơ Vi Quốc Hiệp, nhà thơ Vương Tùng Cương và một số văn
nghệ sĩ khác đã đem đến Trại sáng tác luồng sinh khí vui vẻ, chan hòa. Hơn nữa,
việc tổ chức tọa đàm về xu hướng sáng tác văn học hiện nay đã
tạo cơ hội để các nhà văn bộc lộ mình, thể hiện cái nhìn khi đánh giá xu hướng
chung và quan điểm riêng có về sáng tác văn học...
Vẫn còn nữa, những chuyện nhặt nhạnh từ Trại sáng tác
văn học Đà Lạt 2020 có thể ra đây, nhưng xin dành cho dịp khác. Ngót nửa tháng
tập trung ở Nhà sáng tác, mọi người đều gắng hoàn thành dự định của mình. Trong lễ bế mạc, Trại trưởng Nguyên An
đã tổng kết, đặng đưa ra nhận xét, đánh giá tóm tắt, báo cáo kết quả lên Hội
Nhà văn. Song có một điều, nằm ngoài mọi báo cáo, ấy là các nhà văn đã có một
quãng thời gian đủ để hiểu thêm về nhau, để trở nên thân tình hơn trong cuộc
sống, và đặc biệt, sự giao tiếp và đàm thoại văn chương ở Trại sáng tác, vô
hình chung đã kích hoạt sự sáng tạo tiềm ẩn, sự gợi mở mới lạ trong mỗi người
lên nhiều lần. Để rồi, sau đó, sẽ có những tác phẩm văn học hay được khởi nguồn
từ các Trại sáng tác như thế...
Những điều này, nhà thơ Trần Nhương, Trưởng trại sáng
tác văn học 2020 của Hội Nhà văn Việt Nam ở Đại Lải dịp hè vừa qua, cũng bày tỏ
sự đồng tình.
Nhận xét
Đăng nhận xét