Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ký họa Trịnh Bá Ninh trên đĩa gốm sứ Bát Tràng
@@@
Người
ấy là nhà báo Trịnh Bá Ninh, nguyên Phó Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt
Tôi từng có bài viết về ông, bài“P16 Thụy Khê có một căn phòng”
in trong tập bút ký, ký sự “Nơi tận cùng xứ sở” (NXB Hội Nhà
văn, 2018). Ở bài viết đó, tôi đã kể tên hàng loạt nhà văn, nhà thơ, cây bút,
có cả những người rất nổi tiếng, một thời bao cấp khốn khó từng lui tới, ta túc tại căn
phòng rộng 9 m2 của nhà báo Trịnh Bá Ninh tại khu tập thể Bộ Nông nghiệp ở P16
phố Thụy Khuê, Hà Nội. Giờ xin phép không nhắc lại chuyện cũ đó, tuy nhiên,
theo thiển nghĩ của tôi, việc đó chứng tỏ một điều, nhà báo Trịnh Bá Ninh và vợ
ông (bà Trần Thị Mai) không khác gì việc đỡ đầu cho nhiều tác phẩm văn học của
các nhà ấy thai nghén và ra đời,...
Thực ra, cách ví này chưa chuẩn. Khi
ấy, nhà báo TRịnh Bá Ninh chỉ là phóng viên đơn thuần, mà đời sống xã hội lại
cực kỳ thiếu thốn, làm được như vậy
cũng thật đáng nể trọng bởi không dễ mấy
ai làm nổi. Về sau, khi nhà báo Trịnh Bá Ninh giữ cượng vị Phó Tổng biên tập
báo Nông nghiệp Việt Nam chuyên
trách mảng nội dunng, ông đã làm người
thúc đẩy và có thể nói là đỡ đầu cho
nhiều tác phẩm văn học có giá trị của một số nhà văn ra đời, đến với công chúng . ...
Trước hết, với nhà thơ Trần Đăng Khoa.
Với thần đồng thơ nổi tiếng này, lại là bạn học cùng trường phổ thông ở quê,
sau cùng đội tuyển học sinh giỏi văn tỉnh Hải Hưng, ở thời điểm đầu những năm
chín mươi của thế kỷ trước, gia tài văn chương, ngoài tập thơ Góc
sân và khoảng trời, cùng một số bài thơ sáng tác thời tham gia chiến
tranh biên giới Tây Nam và bộ đội Hải quân ra Trường Sa, thì Trần Đăng Khoa vẫn
chưa có gì nhiều đẻ làm dày dặn thêm gia
tài của mình. Chỉ đến khi, xuất bản tập phê bình văn học, Chân
dung và đối thoại, thêm làn nừa nữa tên tuổi Trần Đăng Khoa nổi như
cồn. Tập sách này, cùng một số chân dung văn học được Trần Đăng Khoa viết khi
làm việc ở Tạp chí Văn Nghệ quân đội,
giữ chuyên mục Đối thoại tháng, thì
nhiều bài viết khác do Trịnh Bá Ninh gợi ý và đặt hàng, chẳng hạn như những bài
viết về các nhà văn Phù Thăng, Lê Lựu, Nguyễn Khắc Trường... Đây thực sự là những chân dung văn học hay,
trước hết là về người được khắc họa, tính cách và sự đóng góp của người đó cho
văn học. Thứ đến, là bút pháp, phong cách, giọng điệu “rất Trần Đăng Khoa” về
thể loại chân dung văn học. Theo tôi, những chân dung văn học của Trần Đăng
Khoa mà Trịnh Bá Ninh gợi ý đặt hàng là những bài viết hay, góp phần làm nên
thành công cho tập Chân dung và đối thoại, tiêu biểu về thể loại chân dung văn học trong tiến trình phát riển văn học Việt
Riêng với nhà văn Nguyễn Huy Thiệp,
trước hết, nhà báo Trịnh Bá Ninh biết đến với tư cách là một đọc giả yêu thích
truyện ngắn của tác giả này. Tôi nhớ, hồi Nguuyễn Huy Thiệp mới nổi sau những
truyện ngắn xuất sắc đăng trên Báo Văn
Nghệ, đã có lần, Trịnh Bá Ninh rủ tôi tìm đến nhà ông này ở Khương Hạ,
Thanh Trì, Hà Nội. Hôm ấy, Nguyễn Huy THiệp vắng nhà nên chúng tôi chỉ ngó
nghiêng quanh quất khu nhà vườn tuềnh toàng và chuyện xã giao dăm ba câu với người
vợ của ông. Quan trọng là, từ sự yêu thích văn chương và ngưỡng mộ con người
nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, sau này, khi có cơ hội, Trịnh Bá Ninh đã dám làm và
có công trong việc đăng các truyện ngắn của ông.
Ngày Nguyễn Huy Thiệp mất (tháng 4.2021), trong một bài viết ngắn
vĩnh biệt nhà văn đăng trên trang cá nhân, nhà báo Trịnh Bá Ninh đã kể lại chuyện ông và các đồng nghiệp ở Báo Nông nghiệp Việt Nam tìm cách cho xuất
hiện lại truyện của Nguyễn Huy Thiệp. Số là sau khi đăng hàng loạt truyện ngắn
lấy đề tài lịch sử, người ta cho rằng ông “hạ
bệ thần tượng”, rồi cơ quan quản lý sờ đến, cho ý kiến nọ kia,... Thế là,
các tờ bao9s ngán ngẩm, engaij, thậm chí từ chối đăng truyện của ông. Cứ thế,
mấy năm liền văn đài vắng bóng truyện Nguyễn Hu Thiệp, như ông “mất tích” đâu
đó.
Rồi đến một mùa xuân, trong vô vàn báo
tết báo xuân, bạn đọc bỗng thấy truyện ngắn Thiên văn của Nguyễn Huy
Thiệp xuất hiện trên số tết báo Nông
nghiệp Việt Nam. Chuyện là, trước tết năm ấy, Trịnh Bá Ninh với cương vị
Phó Tổng biên tập, cùng phong viên-nhà văn Văn Chinh tìm đến tận nhà ông đặt
bài xin truyện. Chính Nguyễn Huy Thiệp
cũng không tin cũng không tin là tờ báo này dám phợt lờ lệnh trên mà đăng
truyện của mình. Trịnh Bá Ninh kể rằng, ông và đồng nghiệp cũng dè chừng, rất
có thể sẽ có chuyện chẳng lành và nghĩ cách phòng thủ, bóc bài khi cần thiết. Ấy là việc in
truyện của Nguyễn Huy Thiệp thành một tay báo riêng, để khi có biến là
gỡ bỏ thày truyện khác vào vẫn kịp phát hành trước tết. May mà, mọi sự êm xuôi,
lãnh đạo Bộ chủ quản còn khen báo tết
hay, truyện cảu Nguyễn Huy Thiệp hay. Nghe ngóng dư luaajun chung, cũng
không thấy ban này bộ kia nhắc nhở
chuyện ấy. Tòa soạn thở phào, nhưng có lẽ mừng nhất, chẳng kém gì tác
giả truyện, là Trịnh Bá Ninh, người đề xuất và sẵn sàng nhận trách nhiệm nếu bị cho là sai sót từ việc ấy. Kể từ đấy,
nhiều tờ báo khác bắt đầu cho đăng các sáng tác mới của Nguyễn Huy Thiệp. Đương
nhiên, hầu như tết nào, Nguyễn Huy Thiệp cũng dành riêng một tryện ngắn cho báo
Nông nghiệp Việt Nam., tờ báo ông quý trọng từ nội dung đến nhân cách người làm
báo. Cũng vì thế, lúc còn sống, nhiều
lúc Nguyễn Huy Thiệp cà phê Hàng Hành hay bát phố cổ thi thoảng ghé Tòa soạn
báo Nông nghiệp Việt
Nâng niu, chăm nhà cây bút thượng thặng là Trần Đăng Khoa và Nguyễn Huy
Thiệp, Trịnh Bá Ninh cùng các đồng nghiệp của mình ở báo Nông nghiệp Việt Nạ
cũng rất biết cách chiêu dung nhân tài, vì thế mà nhiều cây bút nổi tiêng xứ ta
như Mà Văn Kháng, Bảo Ninh, hay những cây bút nổi tiếng gai góc như Tạ Duy Anh,
Trần Huy Quang, Dạ Ngân ... đều góp mặt ở đây. Thời kỳ Trinhju Bá Ninh quản lý
nội dung tờ báo cùng là thời kỳ có nhiều nhà văn đầu quân làm phong viên bản
báo như Văn Chinh, Đỗ Bảo Châu, Vũ Hữu Sự, Thái Sinh,...
Báo Nông nghiệp
Việt Nam là một tờ nhật báo chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp, nội dung chính chủ
yếu các vấn đề về Tam nông (Nông
nghiệp, nông thôn, nông dân) nên Trịnh Bá Ninh và ban biên tập tờ báo chủ
trương bám sát các vấn đề thời sự về Tam
nông, lấy tiêu chí phục vụ cho các lợi ích của nông dân la hàng đầu, tuy
nhiên, khi ra các số báo nhân dịp lễ te4ets, kỷ niệm này nọ, có điều kiện làm
văn thì hàm lượng và chất lượng văn chương ở đây không kém một số tờ báo chuyên
về văn chương, thậm chí chất lượng bài còn cao hơn, theo đánh giá của bạn đọc,
bởi có nhiều bài viết hay, rất hay của các cây bút và nhà văn hàng đầu của Việt
Nam. Có một điều quan trọng nữa là, phong cách làm báo của ông, tôi tạm gọi là
là “phong cách báo Trịnh Bá Ninh” làn
truyền sang thế hệ đàn em và để lại dấu ấn đậm nét đến giờ, kể cả thái độ ứng xử, sự tôn trọng và độ tinh tế
văn chương.
Là dân làm báo với nhau, biết nhau, hiểu nhau cả, Làm
được như Trịnh Bá Ninh không dễ chút nào. Giờ nghỉ hưu, ông vẫn được một số kênh truyền thông mời tham gia tư vấn trực
tiếp về tam nông và nhiều vấn đề văn hóa xã hội khác.
Riêng về văn chương, không còn là những khát khao cháy bỏng thuở nào, mà là
độ đằm sâu đầy trách nhiệm.
Cùng với những bút ký đoạt giải các cuộc thi bút ký
văn hijc từ những năm 80-90 thế kỷ trước, nhà báo Trịnh Bá Ninh còa hàng trăm
bài thơ. Song đưa thơ mình ra với công chúng thế nào, là quyền của riêng ông
,..../.
Nguyễn Chu Nhạc, Trần Đăng Khoa, Trịnh Bá Ninh, Nguyễn Việt An
( tháng 7.2022 tại nhà Viêt An ở Kinh Môn, Hải Dương )
Nhận xét
Đăng nhận xét