@@@
Sáng nay, café với người bạn
già Gia Hoàng mạn đàm chuyện lịch sử,cvăn chương, thế sư,... Ông bạn khen bài CẢM HOÀI triều Hồ (Hồ Quý Ly) là hay Đương nhiên vậy. Tôi thì thấy bài "Cảm
hoài" của Đặng Dung hay mọi nhẽ,...
###
Bài thơ "Cảm hoài" của Đặng
Dung là bài thơ hay nhất làng thơ Việt tự cổ chí kim, nhiều người cho là vây.
Cá nhân tôi, không dám chắc "như đinh đóng cột" song cũng đồng tình
cho rằng, đây là một trong diện ít bài thơ hay bậc nhất của làng thi ca Việt cổ
kim. Nó hay, bởi tự thân ý tứ ngôn từ nhịp điệu, còn ở thời cuộc ra đời và thân
thế sự nghiệp của tác giả Đặng Dung...
Lịch sử, cho thấy, vào đầu thế kỷ 15, thời
Hậu Trần, nước ta bị nhà Minh xâm lược, vua Trần là Giản Định đế (Trần Ngỗi) yếu kém, vì nghi ngờ nên cho
giêt hai vị tướng tài là Đặng Tất (thân
sinh của Đặng Dung)
sinh của Đặng Dung) và Nguyễn Cảnh Chân (thân sinh của Nguyễn Cảnh Dị). Để chống quân Minh, Đặng Dung và
Nguyễn Cảnh Dị đã phế Giản Định đế, lập Trần Quý Khoáng (Trùng Quang đế) lên thay, cùng với các tướng Nguyễn Súy, Nguyễn
Biểu, phò vua mới chống giặc ngoại xâm. Cuộc kháng chiến tuy thất bại, vua tôi
nhà Hậu Trần bị bắt và tuẫn tiết, song tấm gương vì nước của các vị được sử
sách ghi công, hậu thế lưu truyền. Bài thơ "Cảm hoài" của Đặng
Dung (bài thơ duy nhất của ông còn đến ngày nay) ra đời trong hoàn cảnh như
vậy...
Hiện có rất nhiều bản dịch thơ bài thơ này,
song chỉ nêu ra đây bản của mấy bậc túc nho làng thơ Việt. Mong mọi ngươì cùng
chung dịch :
"Thế
sự du du nại lão hà,
sự du du nại lão hà,
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca.
Thời lai đồ điếu thành công dị,
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa.
Trí chúa hữu hoài phù địa trục,
Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà.
Quốc thù vị báo, đầu tiên bạch,
Kỷ độ long tuyền đới nguyệt ma".
#
Dịch nghĩa :
Ở đời
còn bao nhiêu việc mà ta đã già mất rồi
Trời đất mênh mông đắm trong cuộc rươụ hát ca
Khi gặp thời thì kẻ đồ tể, ngươì câu cá cũng
nên công trạng
Lỡ thời vận, đến bậc anh hùng cũng đành nuốt
hận
Phò giúp chúa, những mong xoay chuyển cả địa
trục
Rửa vũ khí sẵn lòng lôi cả sông trời xuống
Thù nước còn chưa trả được, mái đầu đã bạc
trắng
Đành bao lần mang gươm báu ra mài dưới bóng
trăng.
# Bản
dịch của Phan Kế Bính:
Việc
đời bối rối tuổi già vay,
Trời đất vô cùng một cuộc say.
Bần tiện gặp thời lên cũng dễ,
Anh hùng lỡ bước ngẫm càng cay.
Vai khiêng trái đất mong phò chúa,
Giáp gột sông trời khó vạch mây.
Thù trả chưa xong đầu đã bạc,
Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày.
# Bản
dịch của Tản Đà:
Việc
đời man mác, tuổi già thôi!
Đất rộng trời cao chén ngậm ngùi.
Gặp gỡ thời cơ may những kẻ,
Tan tành sự thế luống cay ai!
Phò vua bụng những mong xoay đất,
Gột giáp sông kia khó vạch trời.
Đầu bạc giang san thù chửa trả,
Long tuyền mấy độ bóng trăng soi.
###
Việc chửa làm xong tóc trắng rồi
Mênh mang vũ trụ khúc đầy vơi.
Gặp thời tiểu tốt nên công cả,
Lỡ vận anh hùng nuốt hận thôi.
Phò chúa những mong xoay trục đất,
Rèn binh lại muốn kéo sông trời.
Chưa đền nợ nước đầu phơ bạc
Mấy độ gươm mài ánh nguyệt soi!
(THÁI XUÂN NGUYÊN)
#
Đồng "tốc" dịch cho vui nhà văn nhé:
Công việc chưa xong tuổi đã già
Đất trời bát ngát rượu hoà ca
Gặp thời bần tiện lập công lớn
Lỡ vận anh hùng nuốt hận xa
Phò chúa tấm lòng xoay địa trục
Giúp vua vũ khí chạm thiên hà
Bạc đầu chưa trả xong thù nước
Gươm báu mài trăng toả ánh ngà.
Đỗ Thành Đông)
#
Việc đời bao dở dang tóc đã bạc
Trời đất mênh mông cuộc hoan ca
Gặp thời đồ tể ngâm câu cũng thành danh
Vận hẩm anh hùng đành nuốt hận
Theo chúa cũng mong xoay sở vận
Mài rèn vũ khí nghiêng trời đất
Trung nghĩa báo quốc than tóc bạc
Đành mài gươm báu cùng ánh trăng.
(Ngô Quốc Chiến)
Nhận xét
Đăng nhận xét