THANH TÙNG, NGƯỜI HẦU CHUYỆN,...

 

@@@

THANH TÙNG, NGƯỜI HẦU CHUYỆN,...

 

Câu cửa miệng của ông, Thanh Tùng, người hầu chuyện. Thua các cụ, trong chương trình CLB Người cao tuổi hôm nay, Thanh Tùng xin được hầu chuyện,...

Các thính giả của Đài Tiếng nói Việt Nam, nhất là thính giả cao tuổi trong nhiều năm quen nghe thưa gửi này của nhà báo Thanh Tùng, biên tập viên Chương trình phát thanh Câu lạc bộ của những người cao tuổi trên sóng VOV2. Thính giả quen, các biên tập viên ở Đài cũng quen, đến mức nếu vì lý do nào đó, chương trình ấy do biên tập viên khác dẫn là cảm thấy thiếu và nhơ nhớ,...Như thế, với người làm báo, nhất là báo phát thanh, là đạt tới đỉnh cao của nghề nghiệp rồi đấy!...

Tuy học hành dang dở, chưa có bằng đại học, nhưng Thanh Tùng là con nhà nòi của nghề cầm bút nên sớm theo nghiệp cha. Thân sinh của Thanh Tùng là nhà văn Hoài An, người gác cửa văn xuôi của Báo Văn Nghệ một thời Ông đưa người con trai cả ra vùng đất mở Quảng Ninh làm công nhân rồi sang nghề cầm bút. Bấy giờ, Quảng Ninh là vùng đất sôi động, là công trường lớn của miền Bắc XHCN nên các nhà văn hay chọn đi thực tế sáng tác. Tự thân vùng đất này cũng là vườm ươm những tài năng văn chương trẻ với các cây bút Tô Ngọc Hiến, Lý Biên Cương, Trần Nhuận Minh, Yên Đức, Sĩ Hồng... hợp thành dàn văn thơ trẻ nên Thanh Tùng lấy đó mà làm động lực theo nghề cầm bút. Song Thanh Tùng mới chỉ làm báo ở báo Quảng Ninh, chuyên viết tin bài tuyên truyền là chính, nuôi chút mộng văn chương mà thôi.

Rồi Thanh Tùng trở về Hà Nội, bỏ lại vùng đất nỏ sôi động với một mối tình dang dở, để rồi nó đeo đẳng cả đời ông đến mãi sau này. Thanh Tùng về Trung ương Đoàn làm phóng viên Phát thanh Thanh niên,một thời gian rồi chuyển sang Phòng phát thanh Công nghiệp và phân phối lưu thông. Năm 1987 khi tôi về làm phóng viên Đài TNVN (VOV) thì ông đang ở đây. Thời ấy, tôi nhìn Thanh Tùng đầy ngưỡng mộ, bởi kinh tế bao cấp khóa khăn mà hàng ngày Thanh Tùng đi làm, áo sơ mi xơ vin quần trắng cưỡi con xe Vespa màu bạch kim nổ phành phạch lướt trên đường đầy vẻ tranh nhã công tử. Người ta bảo, vợ Thanh Tùng dạy nghề cắt may thu bộn tiền nên Thanh Tùng mới có xe sang vậy. Chẳng rõ thực hư thế nào, nhưng rõ là nhà khá giả.  Lần nữa thế nào rồi Thanh Tùng chuyển sang Ban Văn hóa xã hội, làm trưởng phòng Phát thanh dành cho người cao tuổi. Không rõ trước đó Thanh Tùng viết báo hay dở thế nào nhưng từ khi ông làm phát thanh dành cho người cao tuổi thì Thanh Tùng nổi danh thành một thương hiệu khá đặc biệt của VOV. Thính giả yêu quý Thanh Tùng, gọi điện đến và gửi thư về nhà Đài khen ngợi Thanh Tùng nhiều lắm. Chương trình phát thanh Câu lạc bộ của những người cao tuổi do Thanh Tùng phụ trách, nhất là các buổi do Thanh Tùng trực tiếp thực hiện được đồng dảo thính giả yêu thích. Nói vậy, cũng có người chê này nọ, rằng Thanh Tùng dẫn mộc, nôm na, đọc thơ, ngâm thơ véo von trên sóng như vậy là tự “nhiên chủ nghĩa”. Thanh Tùng đã làm cái việc mà từ ngày khai sinh nghề báo phát thanh Việt Nam, chưa ai làm thế, mà người ta chỉ quen đọc văn bản, lệ thuộc vào văn bản với hàng đống chữ ký kiểm duyệt. Nhưng quan trọng là thính giả thích vì họ cảm thấy được tham gia vào câu chuyện của Thanh Tùng, được đối xử ân cần, thân mật, được chia sẻ nỗi niềm... Về chuyên môn, tôi thấy, tuy thoát lý văn bản đấy song người dẫn kiểm soát được, không sa đà quá trớn, và cái được nhất là thu hút được thính giả vào cuộc. Ấy là cái tài của người làm báo phát thanh. Thanh Tùng hãnh diện mà Ban VHXH chúng tôi cũng tự hào vì có chương trình này. Làm báo phát thanh hút thính giả hư vậy hỏi ai không sướng.

Thời gian ấy, tôi về cùng ban với Thanh Tùng, phụ trách chương trình phát thanh Diễn đàn các vấn đề xã hội, rồi lên làm Phó trưởng ban biên tập nên thành cấp trên trực tiếp của Thanh Tùng. Tuy là cấp trên nhưng tôi tôn trọng Thanh Tùng lắm bởi ông hơn tôi chục tuổi lại có tuổi nghề tuổi Đài cao hơn. Lúc này, Thanh Tùng vượng nghề và vượng cả nghiệp văn. Trong vòng dăm năm, ông cho ra mấy tập sách. Truyện ngắn, của Thanh Tùng viết có chuyện, có chi tiết, câu chữ chuẩn chỉ. Có điều văn chưa mấy hoạt, nặng về tả thực thiên chất ký. âu cũng là cái riêng của Thanh Tùng. Sau vài tập sách mỏng, dường như Thanh Tùng nản, xem như hết duyên văn chương, dần cạn vốn, chỉ còn chuyên tâm vào việc “hầu chuyện các cụ” mà thôi.

Thời gian này, tôi và Thanh Tùng khá thân nhau. Ông hay mang chuyện cũ, những chuyện thời trẻ ở Quảng Ninh, ông sống, yêu và viết báo ra sao. Có những buổi chiều, tôi ngồi chờ duyệt bài còn Thanh Tùng cũng xong công việc, anh em tôi ra bàn trà ngoài sảnh rỉ ra chuyện cả giờ đồng hồ về văn chương và chuyện đời nên tôi ít nhiều hiểu tâm sự của ông. Trong các mẩu chuyện vụn về vùng đất mỏ Đông Bắc thời trai trẻ, tôi cảm nhận từ nơi ông chút gì đó u hoài, qua vẻ mặt và những câu cảm thán hay tiếng thở dài nhè nhẹ như thầm trút ra nỗi niềm gì đó canh cánh trong lòng?...

Quả nhiên, một biến cố lớn đến với Thanh Tùng, hiển nhiên như một trò đùa của số phận,...

Một hôm, cả ban biên tập đông người đang giờ làm việc, CHỉ có tiếng bàn phím lách chách. Thanh Tùng cũng gõ máy lóc cóc. Ông không dùng máy tính mà quen gõ chiếc máy chữ cũ. Chợt tiếng chuông điện thoại vang lên, cô biên tập viên trẻ nhấc máy nghe quen việc thính giả gọi tới phản ánh này nọ. Cô gọi “Chú Tùng ơi, có người muốn gặp chú ạ”. Máy chuyển cho Thanh Tùng, ông nghe máy, đối đáp mấy câu với người gọi tới, hình như có một cuộc hẹn gặp giữa ông với người ấy. Một ai đó cất tiếng bông đùa “Cụ Tùng ơi, cảm giác... cứ như cụ có con rơi nhận bố thì phải?”. Cả ban biên tập cười ầm lên,đùa vui mỗi người một kiểu. Thanh Tùng đỏ bừng mặt, lúng túng thanh minh thanh nga gì đó. Mọi người càng đùa thêm. Ai dè, câu đùa ấy lại thành sự thật.

Ít hôm sau, như hẹn trước, Thanh Tùng có điện thoại từ bảo vệ cơ quan gọi ông xuổng cổng gặp người quen. Ông đi đâu đó chừng hơn tiếng rồi quay về cơ quan dắt theo một chàng trai trẻ chừng ngoài ba mươi tuổi, dàng dỏng cao, gương mặt sáng sủa. Mọi người ngạc nhiên và thầm đoán. Thanh Tùng vừa bẽn lễn vừa hồ hởi, giới thiệu với mọi người, đây là con trai ông, kết quả mối tình đầu của mình với một người đàn bà gôc Hải Dương thời ông làm báo ở Quảng Ninh hơn ba chục năm trước, Cả ban biên tập ồn lên vui vẻ, thôi thì muôn vẻ đùa. Chàng trai đầy vẻ tự tin, nói năng thưa gửi chừng chạc lắm. Rồi mầy chị lớn tuổi góp ý với Thanh Tùng cách nhận con và ra mắt chàng con riêng với gia đình Thanh Tùng thế nào,...

Chuyện dài dòng tiếp theo và qua đi một cách thuận lợi cho việc bố con Thanh Tùng nhận nhau và cả chuyện hai bên gia đình gặp nhau cũng suon sẻ. Thật may cho Thanh Tùng. Những ngày ấy, ông sống trong trang thái mất cân bằng nên việc công sở có phần chểnh mảng. Mọi người, ai cũng thông cảm và chia sẻ niềm vui với ông.

Dần dà, tôi được Thanh Tùng kể cho nghe để ngược thời gian biết về mối tình dang dở mà đơm hoa kết trái này của ông. Ngày ấy, Thanh Tùng làm phong viên báo Quảng Ninh còn cô gái gốc Hải Dương này làm kỹ thuật trực máy tiếp song ở Trạm truyền thanh một huyện miền núi Quảng Ninh. Cô gái khá xinh và hiếu động nên thu hút nhiều chang trai chưa vợ. Cô chọn Thanh Tùng bởi vẻ bảnh trai thư sinh da trắng môi đỏ như con gái và gia đình thuộc diện trí thức ở Hà Nội. Thanh Tùng cũng hãnh diện vì đã “cướp trên dàn mướp” cô từ vòng vây bửa của các chàng trai khác. Họ yêu nhau thắm thiết. Sau này, tôi quen một nhà thơ, chuyện tình cờ biết ông cũng từng là vệ tinh của cô gái ấy ngày đó. Giờ mà ông nhà thơ này vẫn tỏ vẻ ghen tức Thanh Tùng may mắn có được cô gái ấy.. Thế đủ biết là chuyện tình anh chị xưa ghê thế nào.

Và cái kết đơm hoa đậu trái của họ như mọi người đã biết. Nhưng sóng gió bắt đầu từ đấy. Theo lời Thanh Tùng kể, mối tình họ rạn nứt trắc trở đúng vào thời điểm cô gái biết mình có thai. Gia đình cô gÁi không muốn cô gắn bó với Thanh Tùng, còn Thanh Tùng lại muốn rời Quảng Ni8nh về Hà Nội vì nhà văn Hoài An xin được việc cho con ở thủ đô. Rời bỏ nhau, lỗi tại ai hai cả hai, chẳng rõ. Chỉ biết, ngày sai đó, cô gái nọ nhận lời lấy một người cứng tuổi hơn từng nhiều năm theo đuổi cô, là cán bộ lương khá. Hơn nữa, anh ta chấp nhận cái thai cô mang sẵn trong bụng với Thanh Tùng. Vậy là đôi ngả chia phôi mà hai bên cùng thuận lợi. Thanh Tùng về thủ đô làm báo lấy vợ dảm đang sinh liền mấy đứa con nếp tẻ đủ cả. Thử hỏi cũng khó có gì hơn khi không còn duyên phận với nhau cơ chứ.

Chàng trai con riêng của Thanh Tùng đã lấy vợ, co con. Cu cậu nghe đâu làm ở bộ phận OTK của một công ty than khoáng sản, còn vợ là giáo viên dạy tiếng Anh. Thanh Tùng vui khi mấy bên gia đình gặp nhau vui vẻ. Rồi gia đình ông từ Hà Nội xuống Quảng Ninh đi viếng mộ người tình quá cố, bà này đã mất ít năm trước vì bệnh trọng. Cậu con riêng có nói rằng lúc mẹ cậu ta còn sống đã nhiều lần ám chỉ về ông cho con trai mình mỗi khi nghe Thanh Tùng véo von hót trên sóng phát thanh dẫn chương trình. Cậu chàng còn bảo với bố đẻ mình rằng cậu đã có ý thức tìm hiểu về ông từ lúc ấy, nghĩa là những năm trước khi mẹ cậu mất. Thanh Tùng kể chuyện tôi nghe, mừng mừng tủi tủi lạ. Rồi ông kể, khi cô ấy sinh con, ông đã lén màng cân đường hộp sữa đến thăm mẹ con cô ở Trạm truyền thanh huyện nọ vào giữa giờ nghỉ trưa mọi người vắng hết để không ai biết cuộc gặp mặt này, Cô đã bế cu con cho Thanh Tùng xem mặt con, bảo là giống ông này nọ. Giờ thì đúng con ông rồi. Nó đã kỳ công lân mò tìm hiểu để nhận ông là cha đẻ. Trời thương tình ban cho ông đứa con trai đầu.

Nhưng rồi, nghe đâu, khi cha con thử ADN làm thue tục pháp lý nhận con đổi họ theo cha, kết quả trái khoáy xác ddinhj hai người không có quan hệ huyết thống. Luc ấy, Thanh Tùng đã nghỉ hưu, còn tôi đi luân chuyển vào Đã Nẵng phụ trách cơ quan thường trú của Đài ở Miền Trung. Thanh xốc nặng, nghe người ở ban biên tập cũ kể, ông được tin kết quả vậy đổ bệnh nặng, may mà qua cơn bạo bệnh nhưng theo thời gian yếu dần.

Sau này thi thoảng gặp Thanh Tùng cũng ngài không nỡ hỏi chuyện cũ, vì sợ đụng vào nỗi đâu của ông. Cũng chẳng thấy ông viết lách gì thêm nữa. Trước đây mơ hồ cảm tính, có cớ nhận nhau theo cách nói dân gian “cá vào ao ai người ấy được”, nay giấy trăng mực đen rõ ràng thế nên chẳng còn cớ gì để nhận nhau, gặp nhau nữa. Một kết cục không có hậu với ông và chàng trai kia. Lại nghe ai đó bảo, thấy đâu đó cậu chàng xuất hiện trên mạng xã hội, than ai là cha tôi, cha tôi ở đâu,... Nghĩ mà thương. Chuyện thật của Thanh Tùng thì tôi đã lấy cốt, bồi đắp thêm da thịt viết thành một truyện ngắn. Không nói lại ở đây.

Bằng đi mấy năm, tôi gặp lại ông trong một lần ban biên tập cũ mời các thành viên đã từng công tác và đã nghỉ hưu của Ban, Thanh Tùng già yếu tiều tụy đến mức vợ ông phải dìu ông đến. Chỗ đông người nên cũng chỉ gật đầu chào xã giao nhau mà chẳng chuyện được gì. Ông mất đã dăm năm nay.

Người thì thiên cổ những chuyện đời đâu có cũ. Vẫn còn đấy những câu hỏi trời hỏi đất vu vơ của anh chàng nọ?...

Và cũng còn đấy, như một huyền thoại nghề báo phát thanh của chúng tôi, Thanh Tùng, người hầu chuyện các cụ!...