Lũ đẹp

Năm nay, một tuần trước khi lũ đồng bằng sông Cửu Long đạt đỉnh, tôi có chuyến công tác về miền Tây Nam bộ. 

Trước đây, khi còn làm việc ở Bảy Núi, An Giang, mỗi lần về Tp.Hồ Chí Minh rồi theo tàu Thống Nhất ra Bắc đi phép, tôi thường phải đi mất 2 ngày. Ngày đầu đi xe đò từ Tri Tôn lên Long Xuyên, ngày sau từ Long Xuyên lên Tp.HCM. Lúc trả phép cũng vậy. Khi đó, chùng chình mất thời gian là bởi vượt sông Tiền, sông Hâu, buộc phải qua phà Mỹ Thuận và phà Cần Thơ ( hoặc phà Vàm Cống nếu đi Long Xuyên ). Xe cộ rồng rắn nối đuôi dài hàng cây số chờ xuống phà. Thêm nữa, đường sá xuống cấp khó đi, nếu trúng mùa gặt thì hai bên lề, bà con nông dân phơi thóc lúa choán phân nửa lòng đường.

Giờ thì xe bon nhanh trên đường cao tốc Sài Gòn-Trung Lương, vượt cầu Mỹ Thuận và Cần Thơ chẳng mấy chốc. Lần này, đoàn cán bộ VOV chúng tôi đi Miền Tây là để tổ chức lễ công bố phát sóng phát thanh từ Trạm phát sóng FM trên độ cao 712m ở Núi Cấm ( Bảy Núi, An Giang ), thuộc Dự án tăng cường năng lực phát sóng phát thanh khu vực Tây Nam bộ. Vượt cầu Mỹ Thuận, rẽ sang đất Đồng Tháp, ngang Lai Vung, Lấp Vò. Ngày trước, ấn tượng với tôi, mỗi lần đi xe đò qua vùng đất lầy trũng nằm kề sông Hậu này, là những nếp nhà đơn sơ như những lều vó cặp mép lộ giăng hàng nổi nênh trên mặt nước đồng mênh mông những năn nác, cỏ dại... Nay thì lộ đẹp, nhà cửa san sát khang trang. Thì qua những mấy chục năm rồi có khác.

Chiều muộn. Bắc Vàm Cống vẫn xe cộ đông đúc, vẫn những tiếng rao hàng rong chốc lại vang lên bền bỉ buồn buồn. Ráng chiều suộm mặt sông, hắt sáng lên những con phà và tàu thuyền ngang dọc. Mênh mông nước. Lũ Cửu Long đang mùa. Năm nay lũ to hơn nhiều năm trước. Biến đổi khí hậu, mưa nắng không còn đúng nhịp điệu thiên thiên xưa cũ nữa, lại thêm việc người ta xây đập làm thuỷ điện mãi trên thượng nguồn, làm cho lũ sông Cửu Long thấp mấy năm nay, khiến cả vùng đồng bằng Tây Nam bộ mất mùa lũ. Vậy mà năm nay lũ to, lại về đúng nhịp. Người dân bảo, lũ năm nay là lũ đẹp. 

Bữa cơm tối ăn tại Đài Phát thanh truyền hình An Giang thân mật. Phần lớn món ăn dân dã mang đậm chất bản địa. Tuyệt nhất là lẩu cá linh với bông điên điển. Vài tháng trước, trong chuyến về Cần Thơ, chúng tôi còn nói chuyện thèm cá linh vì cá linh giờ đã là đặc sản khá đắt tiền, rằng chẳng biết năm nay mùa cá linh sẽ ra sao. Vậy mà, giờ lại được ăn lẩu cá linh, lại cá linh non, thì mới tuyệt làm sao ! Anh Sáu, bí thư tỉnh ủy An Giang, bạn học cùng lớp với tôi cách đây mấy năm, trong một cua đào tạo tại nước ngoài, thân tình bảo, hôm sau, sẽ đặt giúp thực đơn cho bữa tiệc chiêu đãi của VOV toàn những món đặc sắc chế từ sản vật sông Hậu và đồng đất An Giang. 

Quả vậy, bữa tiệc chiêu đãi sau lễ công bố phát sóng hôm sau, thật đặc biệt. Có hai món đáng nhớ nhất, ấy là cá linh tẩm bột chiên ròn và chuột đồng ướp sả nướng. Năm nay, lũ lớn nên cá linh từ Biển Hồ theo nước xuôi dòng về nhiều, và chuột đồng cũng lắm. Tôi đã từng sống ở đây nhiều năm nên biết cái ngon của hai món ăn này, còn với phần đông người khác, ít nhiều tò mò và e ngại trước món chuột đồng ướp sả nướng. Cũng phải thôi, ai đã từng thấy những con chuột cống to sụ dơ dáy nơi phố thị, làm gì mà chả e ngại. Chuột đồng vùng sông nước An Giang vào mùa lũ, chúng bơi thành đàn, nương theo con nước, lặn ngụp giữa đồng, bám thân bò lên ăn những đọt cỏ non vươn trên mặt nước đồng. Chỉ sinh sống như vậy nên thịt chúng vừa săn chắc, vừa béo, lại thơm. Đó thật sự là món khoái khẩu của dân nhậu miệt sông nước này từ bao đời rồi. 

Con đường từ Long Xuyên đi Châu Đốc, rồi bẻ quẹo đi Núi Sam, Nhà Bàng, Tịnh Biên, Tri Tôn, bên sông, bên đồng, mênh mông nước. Lũ đẹp, cụm từ ấy luôn được lặp đi lặp lại trên miệng người xứ sở này. Lũ đẹp, niềm vui hiện rõ trên gương mặt mọi người . Bên dưới mặt đất đồng bằng là túi phèn tiềm tàng. Ấy vậy, năm nào lũ lớn lũ đẹp, không những nhiều tôm cua cá về theo nước, mà thêm phù sa màu mỡ, đồng ruộng được thau chua rửa mặn. Ngược lại, lũ nhỏ, vụ sau mất mùa... Bao đời nay đã thế, và bây giờ cũng không mấy khác. Kỹ thuật canh tác cao cũng chỉ giúp được con người ta phần nào thôi, bởi thiên nhiên có những quy luật riêng của mình

Hôm chia tay Miền Tây, máy bay cất cánh từ sân bay Trà Nóc, Cần Thơ. Đồng bằng sông Cửu Long trắng trời nước, từ cửa sổ máy bay nhìn xuống, thấp thoáng những mái nhà, những hàng dừa xanh... 

Lũ đẹp !...