Tiết trúc, tâm niệm của Tiền Khởi,

Đã vào tiết cuối xuân, những loài hoa thơm cỏ lạ của mùa xuân đều đua nở. Những loài hoa xuân muộn thì cũng đã khai. Sắp sang hạ. các loài hoa sớm của mùa hạ như hoa gạo, hoa lựu... cũng đã thấp thoáng. Mùa qua, mùa tới, các loài hoa đặc trưng của mỗi mùa cứ thay nhau khoe sắc. Riêng chỉ có loài trúc, thì mùa nào cũng vậy, đâu mấy đổi thay...

Chợt nghĩ đến mấy câu thơ của Tiền Khởi ( đời Đường ), trong bài thơ Mộ xuân quy cố sơn thảo đường của ông  là: " Thủy liên u trúc sơn song hạ,/ Bất cải thanh âm, đãi ngã quy.". Mấy câu thơ này còn như một tâm niệm của Tiền Khởi về bản tính của loài trúc, xưa nay thường được ví với khí tiết người quân tử !...

@ Bản chữ Hán:

暮春歸故山草堂

谷口春殘黃鳥稀，

辛夷花盡杏花飛。

始憐幽竹山窗下，

不改青陰待我歸。

@ Bản âm Hán Việt:

Mộ xuân quy cố sơn thảo đường

Cốc khẩu xuân tàn, hoàng điểu hy,

Tân di hoa tận, hạnh hoa phi.

Thủy liên u trúc sơn song hạ,

Bất cải thanh âm, đãi ngã quy.

@ Dịch nghĩa:

Chiều xuân về lại ngôi nhà cỏ bên núi,

Trong thung xuân đã qua, oanh vàng thưa thớt

Hoa tân di tàn hết, hoa hạnh rơi bay

Chỉ thương khóm trúc u ẩn bên cửa sổ nhìn ra núi

Chẳng đổi sắc xanh, đứng như đợi ta về.

@ Chú thích:

+ Tân-di là một loại cây thân lớn có hoa.

+ Ý tứ: Các loài hoa đều thay đổi theo mùa, riêng cây trúc là vẫn giữ tiết trung thành, luôn có ý chờ đợi chủ cũ.

@ Bản dịch thơ của người yêu thơ Đường:

Cuối Xuân oanh hiếm trong thung vắng

Tân di rã cánh, hạnh cũng tàn

Khóm trúc nép mình bên cửa sổ

Sắc xanh chẳng đổi đợi chủ nhân.

( Hoa Mai dịch )

Xuân qua oanh vàng vắng

Hoa hạnh, tân di tàn

Riêng trúc xanh không đổi

Như ngóng đợi người thân,

( Trần Mỹ Giống dịch )

Lũng vắng xuân qua lạc tiếng oanh

Tân di tàn tạ, hạnh lìa cành

Thương cho khóm trúc bên song đợi

Chờ chủ bao mùa lá vẫn xanh.

( Sáu Miệt Vườn dịch )

Xuân tàn thung vắng tiếng oanh ca

Rũ cánh tân di, hạnh cũng tà

Thương trúc u buồn bên cửa sổ

Xanh hoài chẳng đổi đứng chờ ta.

( Nguyễn Xuân Thái dịch )

Xuân tàn Oanh lạc trong thungvắng

Tân - Di Hoa Hạnh cũng phai màu

Khóm trúc mướt xanh buồn tĩnh lặng

Ngóng mãi cố nhân đang nơi đâu.

( Trần Nhạc dịch )

Thưa thớt oanh vàng xuân đã qua

Tân di, hoa Hạnh rụng la đà

Bỗng thương khóm trúc bên triền vắng

Biếc mãi màu xanh đứng đợi ta...

( Lê Hà Ngân dịch )

Thung chẳng còn xuân, thưa thớt oanh

Mộc liên tàn, ngân hạnh mong manh

Chừng như khóm trúc bên song cửa

Ngóng núi đợi người sắc mãi xanh.

( Phan Lan Hoa dịch )

1.

Cuối Xuân thung vắng Oanh thưa thớt

Mộc Liên, Ngân Hạnh… đã rụng rơi

Trúc xanh sau cửa chừng ngóng đợi

Chủ còn du ngoạn mãi nơi đâu…

2.

Tàn Xuân thung tẻ… vắng giọng Oanh…

Tân di, Hoa hạnh đã xa cành

Thương khóm Trúc già nơi song cửa

Đợi chủ cạn mùa xanh vẫn  xanh

3.

Thung lũng tàn xuân vắng oanh vàng

Tân-di, hạnh rã đợi mùa sau

Trúc xanh bên cửa màu tươi sáng

Ráng đợi chủ về lâu đã lâu…

4.

Tàn Xuân… thung vắng oanh vàng

Tân di cùng hạnh hoa đang đổi mùa

Trúc xanh ráng chịu nắng mưa

Đợi chờ ta những sớm trưa quay về.

( Nguyễn Vĩnh Tuyền dịch )

Cốc Khẩu xuân tàn, thưa tiếng oanh

Tân di, hoa hạnh rụng trơ cành

Âm thầm khóm trúc ngoài song cửa

Thương đợi ta về vẫn thắm xanh.

( Nguyễn Hữu Thăng dịch )

Oanh vàng thưa thớt báo xuân đi

Hạnh rã, tân di cũng hết thì

Thương trúc bên song sầu ngóng đợi

Chờ ta năm tháng vẫn xanh rì.

( Miền Mây Trắng dịch )

Mãn xuân, thưa tiếng oanh kêu

Mộc liên, Ngân hạnh phơi chiều héo hon

Bên song khóm trúc mõi mòn

Chờ ai cành biếc mãi còn xanh lơ.

( Thuyền Thơ dịch ).