Cốc khẩu thư trai, thú nhàn cư của cổ nhân,

Những ngày đầu thu (2015), thời tiết thật oi nồng, cái nóng khó chịu của tiết trời " tháng tám nắng rám quả bòng". Năm trước, nhuận tháng, tiết muộn, kéo lê sang năm sau, khiến tiết trời không còn chuẩn nữa. Mưa ngâu đến sớm, hết sầm sập rồi lê thê cả nửa tháng liền. Vậy nên, đến tiết Ngâu thì trời lại sinh nắng nóng, chẳng còn gì cái cảnh "tiết tháng bảy mưa dầm sùi sụt" nữa. Việc công sở thì ngập đầu, buồn vui lẫn lộn. Lại thêm, một người bạn văn chương, vốn là một bác sĩ giỏi nghề và tính tình cương trực, hào sảng, nhân cách đáng nể trọng, đột ngột ra đi mãi mãi, trong niềm thương tiếc của mọi người. Quả là, sự ra đi của người bạn ấy, ít nhiều làm tôi hụt hẫng. Hình như là, khá lâu rồi, lòng tôi sinh nặng trĩu làm vậy...

Ngày nghỉ cuối tuần, chẳng muốn đi đâu, cứ lẩn thẩn hết mở lại gấp cuốn Đường thi... Rồi cũng dừng ở bài " Cốc Khẩu thư trai ký Dương bổ khuyết" của Tiền Khởi. Đọc đi đọc lại, lẩm nhẩm trong đầu, mà sinh thèm cái thú nhàn cư của cổ nhân đến vậy ...

Về thân thế sự nghiệp của Tiền Khởi được tóm tắt như sau:

"Tiền Khởi 錢起 (710-782) tự là Trọng Văn 仲文, người đất Ngô Hưng (nay thuộc Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang). Năm Thiên Bảo thứ 10 đời Ðường Huyền Tông (751) thi đậu tiến sĩ, được bổ làm Hiệu thư lang, đi sứ đất Thục, rồi về thăng làm Khảo công lang. Giữa thời Ðại Lịch, đời Ðường Ðại Tông, làm chức Hàn Lâm học sĩ. Tiền Khởi nổi tiếng ngang với Lang Sĩ Nguyên, nên người đương thời có câu: "Tiền hữu Thẩm Tống, Hậu hữu Tiền Lang" ( tức là: trước có Thẩm Thuyên Kỳ, Tống Chi Vấn, sau có Tiền Khởi, Lang Sĩ Nguyên). Tiền Khởi là một trong 10 tài tử thời Ðại Lịch...".

@ Bản chữ Hán:

谷口書齋寄楊補闕

泉壑帶茅茨，

雲霞生薜帷。

竹憐新雨後，

山愛夕陽時。

閒鷺棲常早，

秋花落更遲。

家童掃羅徑，

昨與故人期。

@ Bản âm Hán Việt:

Cốc Khẩu thư trai ký Dương bổ khuyết,

Tuyền hác đới mao tỳ,

Vân hà sinh tệ duy.

Trúc lân tân vũ hậu,

Sơn ái tịch dương thì.

Nhàn lộ thê thường tảo,

Thu hoa lạc cánh trì.

Gia đồng tảo la kính,

Tạc dữ cố nhân kỳ.

@ Dịch nghĩa:

Từ thư trai Cốc Khẩu gửi quan bổ khuyết họ Dương,

Khe suối trên cao, cỏ ấp mái gianh,

Ráng mây nổi theo nhành cây tệ la.

Yêu thay khóm trúc sau cơn mưa vừa dứt,

Ðẹp thay dáng núi ngập trong nắng chiều!

Chú cò nhàn thường về đây đậu sớm,

Đóa hoa thu lặng lẽ rơi từng cánh.

(Bảo) gia đồng quét dọn lối đi dầy cỏ nữ la,

(Nhớ là) hôm qua ta có hẹn với bạn cũ đến chơi.

Chú thích:

Cốc Khẩu ở phía tây bắc huyện Kinh Dương, tỉnh Thiểm Tây, tương truyền là nơi vua Hoàng Đế lên tiên.

@ Bản dịch thơ của người yêu thơ Đường:

Bên khe cỏ ấp mái gianh

Áng mây trôi nổi theo nhành tệ la

Yêu thay khóm trúc sau mưa

Đẹp thay dáng núi vàng mơ nắng chiều

Cò nhàn đậu ngọn cây xiêu

Hoa thu từng cánh rơi theo gió lành

Gia đồng dọn bớt cỏ xanh

Để mai ta đón tri âm đến nhà.

( Hoa Mai dịch )

Suối cao, cỏ ấp mái gianh,

Ráng mây trôi nổi theo cành tệ la.

Yêu thay khóm trúc sau mưa

Nắng chiều ngập núi cũng vừa lòng ai

Chú cò thường tới sớm mai

Cánh hoa thu lặng lẽ rơi lìa cành

Nữ la nhớ quét cho nhanh

Hôm qua có hẹn cố nhân tới nhà.

( Nguyễn Vạn An dịch )

Khe suối cỏ cao ấp mái tranh

Ráng mây trôi nổi tệ la nhành

Yêu thay khóm trúc sau mưa dứt

Đẹp lắm hình núi cuối nắng lành

Ríu rít cò nhàn về đậu nhánh

Hoa thu lặng lẽ thả rơi cành

Nữ la quét dọn đường dày cỏ

Đón bạn ngày mai hẹn đến nhanh.

( Phan Thị Thanh Minh dịch )

1.

Suối xanh như lụa vắt ngang nhà

Mây trắng giăng trùm khóm tệ la

Đỏm dáng trúc xinh ngày giọt tạnh

Hữu tình núi thẳm lúc chiều tà

Cò hoang no dạ thảnh thơi đậu

Thu muộn hết mùa lã tã hoa

Bé quét nữ la đường sạch cỏ

Chờ mai đón bạn ghé thăm ta.

2.

Lều tranh suối lụa vắt ngang nhà

Bảng lãng tệ la mây vướng xòa

Đỏm dáng trúc xanh ngày giọt tạnh

Hữu tình núi thẳm lúc chiều sa

Cò hoang no dạ thơi nhàn dáng

Thu muộn cuối mùa lã tã hoa

Bé dọn nữ la quang lối cỏ

Già mong tri kỉ ghé thăm nhà.

( Sáu Miệt Vườn dịch )

Giải lụa khe treo triền cỏ mọc

Ráng hồng mây nối dọc đằng la

Mưa qua trúc vẫy hiên nhà

Núi xa tỏa ánh nắng tà đầu non

Thảnh thơi cò trắng đùa nắng sớm

Đóa thu hoa muộn chớm sắc  tươi

Gia đồng dọn cỏ tươm lối

Hôm qua có hẹn bạn chơi viếng nhà

( Giác Minh Nguyễn Đình Diệm dịch )

Suối con ta dạo khắp chốn vườn

Mây chiều buồn nhẹ, thoáng hơi sương

Trúc xanh tháng ngày bên tượng đá

Núi rừng ngần ngại, nắng tư tương

Cò bên kia sóng, mờ xa trắng

Tím… giận mùa thu, tím rụng dần

Bóng em dọn cỏ bờ mương nhỏ

Mộng, cuối chiều nay, ai đến thăm!

( Nhặt Gom La Bàng phỏng dịch )

2014