Lý Thương Ẩn, " tiêu sầu hựu kỷ thiên".

Cả tuần rồi mưa gió không ngừng. Suốt một dải từ Đông Bắc-Việt Bắc-Tây Bắc mưa như trút, cao hàng mét nước. Lũ ống, lũ quét, sạt núi, sạt đường, nhà cửa, của nả của người dân trôi nổi. Thôi cũng đành oằn mình mà chống chọi với thiên tai. Cánh nhà báo cũng chia nhau chạy đôn chạy đáo, đưa tin, viết bài, nối cầu trực tiếp...

Hai ngày cuối tuần, Hà thành cũng mưa dầm dề. Đành quanh quẩn xó nhà, lâu lâu điện hỏi thăm, động viên anh chị em phóng viên nhà VOV nơi Đông Bắc, Tây Bắc đang vất vả tác nghiệp. Rồi lại hỏi thăm chú em Kiều Thiện, người bạn nghề hiện là phóng viên Báo Nông thôn ngày nay khi biết anh chàng cứ " quần đùi đi khắp thế gian " đưa tin, viết bài, chụp ảnh, bình luận cho bản báo nhà hắn. Bảo hắn, xong bài thì làm quách ly rượu cho giãn xương cốt, xoa dịu tình thần, rồi khoèo một giấc, tỉnh dậy sẽ thấy trời đất khác,...

Khuyên anh chàng Kiều Thiện, rồi đến bữa, nhìn dọc nhìn ngang, mình cũng thấy thèm, bèn rót một ly đầy, nhưng mà, rượu một mình, một ly cũng ngà ngà say... Vậy mà cụ Lý Thương Ẩn xưa bảo "Tiêu sầu hựu kỷ thiên" ( hiểu nghĩa là: muốn tiêu sầu thì phải mua cả ngàn quan tiền mà uống ).

Ôi chao, cái sầu của tiền nhân mới lớn làm sao !...

@ Bản chữ Hán:

風雨

李商隱

淒涼寶劍篇，

羈泊欲窮年。

黃葉仍風雨，

青樓自管絃。

新知遭薄俗，

舊好隔良緣。

心斷新豐酒，

銷愁又幾千。

@ Bản âm Hán Việt:

Phong vũ

Thê lương Bảo Kiếm thiên * !

Ki bạc dục cùng niên.

Hoàng diệp nhưng phong vũ,

Thanh lâu tự quản huyền.

Tân tri tào bạc tục,

Cựu hảo cách lương duyên.

Tâm đoạn Tân Phong tửu **,

Tiêu sầu hựu kỷ thiên.

Chú thích:

+ Tác giả Lý Thương Ẩn có tài (đậu tiến sĩ, thơ để lại 3 quyển gồm 571 bài) nhưng không gặp thời, nên đường công danh vô cùng lận đận (giữ toàn chức nhỏ, ở nơi xa kinh thành) cho tới khi mất ở tuổi mới 46 ( Thân thế, sự nghiệp đã giới thiệu kỹ ở bài viết " Thiền, tâm sự kiếp ve & nỗi lòng Lý Thương Ẩn " trong mục Thơ Đường của blog này ).

+ Bài thơ Phong Vũ, nói lên phần nào những bất hạnh của đời ông.

*Bảo kiếm thiên, tướng quân Quách Nguyên Chần đời sơ Đường ( Võ Hậu ) viết, mượn vật là thanh kiếm quý, để ngụ ý mình, có tài mà không được trọng dụng. Bài này vốn được Lý Thương Ẩn tâm đắc, nên nhắc tới đầu tiên.

** Tân Phong, một địa danh gần kinh thành Trường An, nơi có nhiều quán rượu ngon nổi tiếng.

@ Dịch nghĩa:

Gió mưa

Bài thơ Kiếm báu thê lương làm sao !

(Ta) sống gần hết cuộc đời mà vẫn long đong

(Như) lá vàng đã rơi mà gió mưa vẫn vùi dập ;

Vậy mà lầu xanh kia ( đám ca kỹ ) vẫn không ngưng đàn sáo.

Người mới biết đều hạng quen thói đời bạc bẽo;

Bạn tri âm cũ thì lại duyên tình cách trở.

Đã định bụng thôi uống rượu Tân Phong;

Giờ muốn giải sầu lại phải cả ngàn quan tiền mua mà uống.

@ Bản dịch thơ của người yêu thơ Đường:

Quá thê lương ôi bài thơ Kiếm báu

Cuối đời rồi sao ta vẫn long đong

Lá đã rơi sao còn vùi mưa gió

Lầu xanh kia sao còn cứ sáo đàn

Thế mới biết thói đời là bạc bẽo

Bạn tri âm thì cách trở tình duyên

Ly Tân Phong đã định ngày buông bỏ

Rượu giải sầu tìm đâu được ngàn quan ?

( Nguyễn Vạn An dịch )

Thi sầu vết kiếm cắt đau

Hết đời vận rủi còn bâu chẳng chừa

Như cây trút lá vì mưa

Mà lầu xanh mãi lê thê tiếng đàn

Lòng người sơ ngộ dối gian

Cố nhân cách trở giang san bời bời

Tân Phong rượu định bỏ rồi,

Giải buồn đành phải tốn vài ngàn quan.

( Sáu Miệt Vườn dịch )

Bài thơ kiếm báu thê lương quá

Gần hết một đời vẫn long đong

Như lá vàng xoay trong bão tố

Lầu xanh đàn sáo vẫn không ngưng

Người mới rặt phường quen bạc bẽo

Tri âm toàn kẻ lỡ duyên không

Nhủ lòng thôi uống Tân Phong tửu

Ngàn quan mua rượu giải sầu đông

( Hoa Mai dịch )

Bài thơ kiếm báu thê lương

Đường đời cuối nẻo dặm trường long đong

Lá rơi tưởng đã là xong

Hay đâu mưa gió ngập lòng tả tơi

Lầu cao ca kỹ lả lơi

Đàn ca sáo thổi nghiêng lời gió mây

Người đời bạc bẽo là đây

 Nhớ tri âm cũ sao đầy... cách xa

 Ly Tân Phong muốn la đà

 Sao lòng chợt đắng hay là quẳng đi

 Một ngàn quan biết lấy chi

 Cung sầu chất ngất nói gì... người ơi?

 ( Lê Hà Ngân dịch )

Bài thơ kiếm báu gợi thê lương

Gần hết đời sao chả thuận đường

Ta lá vàng rơi mưa tới tấp

Kia lầu xanh hát tiếng du dương

Bạn xưa vạn dặm đành trông ngóng

Kẻ mới một phân chẳng tỏ tường

Đâu có ngàn quan mua rượu uống

Để cơn sầu tủi bớt bi thương

( Quế Hằng dịch )

Ôi thật thê lương Bảo kiếm thiên

Tân Phong đã định bỏ không ghiền

Tri âm cách trở tình cô quạnh

Phàm tục mới quen bạc bẽo duyên

Thân tựa lá vàng trong gió táp

Lầu xanh ca vũ điệu huyên thuyên

Long đong mãi vận người chưa dứt

Lại mất ngàn quan giải muộn phiền.

( Phan Lan Hoa dịch )

Buồn đọc thơ Kiếm Báu

Trọn kiếp đời nổi trôi

Như lá vàng xào xạc

Đã rơi còn dập vùi

Lầu xanh sao huyên náo

Phải chăng tận thói đời

Bạn tri âm xa cách

Ngàn vàng đổi rượu vui !

( Kiều Thiện dịch )

Kiếm báu thơ sầu sao

Nửa đời long đong vào

Lá vàng mưa gió dập

Lầu xanh vẫn đàn sáo

Người quen đời bạc bẽo

Tri âm trắc trở theo

Rượu Tân phong định uống

Giải sầu ngàn quan treo.

( Ngô Minh Vương dịch )

2015