Vi Ứng Vật, - U nhân ưng vị miên,

Năm nay ( 2013 ), tiết ngâu muộn, mưa suốt tháng bảy, kéo sang đầu tháng tám. Khi trời hửng, nắng đã rõ tiết thu. Ừ, mà tiết Trung thu đến nơi rồi. Hơi thu rõ nhất là lúc nửa đêm về sáng, trong cái se lạnh tĩnh lặng của đất trời. Nơi phố thị, có được sự tĩnh lặng không phải dễ. Song lúc trở mình chợt tỉnh canh khuya, lắng nghe, gạn lọc, ta có thể bắt gặp được những thanh âm bí ẩn của đất trời lúc chuyển mùa. Rồi, có thể ta khó ngủ lại. Thức thì sinh nghĩ ngợi. Nhưng mà, có kể chi, cứ miên man nghĩ, biết đâu, ta lại ngộ được những điều thú vị, mới mẻ; hoặc giả, có những điều bấy lâu tưởng phức tạp, khó lý giải, khó xử, giờ đây lại hiển hiện rõ ràng, giản dị, minh triết...

Vi Ứng Vật, thi sĩ đời Đường, trong bài thơ Thu dạ ký Khâu viên ngoại , đã thấu tỏ điều này, nên viết: " Không sơn tùng tử lạc/ U nhân ưng vị miên."...

Về tiểu sử : Vi Ứng Vật là người Trường An (nay là Tây An, thủ phủ tỉnh Thiểm Tây). Đời Đường Huyền Tông, ông được bổ làm chức Tam vệ lang, được ra vào cung cấm. Sau ông thi đỗ Tiến sĩ, được cử làm Thứ sử Trừ Châu, Giang Châu, rồi Tô Châu; được dân chúng rất mến phục. Năm 792 ( hoặc 793 ? ), đời Đường Đức Tông, Vi Ứng Vật mất, lúc ấy ông khoảng 55 tuổi. Sinh thời, tính ông chuộng nghĩa hiệp, có lúc cuồng phóng, nhưng cũng rất cao khiết, mỗi lần đi đến đâu, ông cũng cho quét sạch đất, đốt hương rồi mới ngồi. Ông không thích giao du rộng, bạn thơ chỉ có Lưu Trường Khanh, Cố Huống, Thích Hiệu Nhiên; và ông thường ví mình với Đào Tiềm.

Cùng với bài thơ Hữu sở tư , bài thơ Thu dạ ký Khâu viên ngoại là những bài thơ nổi tiếng của Vi Ứng Vật :

@ Nguyên bản chữ Hán:

秋夜寄丘員外

         

懷君屬秋夜，

散步詠涼天。

空山松子落，

幽人應未眠。

@ Bản âm Hán Việt:

Thu dạ ký Khâu viên ngoại     

Hoài quân thuộc thu dạ

Tản bộ vịnh lương thiên

Không sơn tùng tử lạc

U nhân ưng vị miên.

          @ Dịch nghĩa :

Đêm thu gửi viên ngoại họ Khâu

Nhớ bạn thường vào lúc đêm thu,

Tản bộ gặp trời đẹp lòng những muốn ngâm vịnh,

Núi vắng ( đến nỗi ) nghe rõ tiếng quả thông rụng,

Người đi lánh đời lai hay khó ngủ,

@ Bản dịch thơ của người yêu thơ Đường:

Đêm thu nhớ bạn nỗi niềm mang

Cảnh đẹp thong dong gởi mấy hàng

Vách đá thông rơi vang tiếng khẽ

Thức hồn day dứt bụi trần gian.

( Khuyết danh )

1.

Đêm thu thường nhớ tri âm,

Những ngày trời đẹp muốn ngâm thơ nhàn.

Trái thông rụng giữa non ngàn,

Lánh đời mà cứ mơ màng năm canh!

2.

Đêm thu nhớ bạn hiền

Ngày ngâm ngợi cảnh tiên

Núi vắng quả thông rụng

Ước một giấc cô miên!

( Hoa Mai dịch )

Lẻ bước rừng thu khuya

Tri âm hoài khúc vịnh

Thông rụng vào u mịch

Trằn trọc đường chân tu.

( Phan Lan Hoa dịch )

Đêm Thu thương nhớ bạn hiền

Nhẹ chân tản bộ lạc miền trời say

Mình ngâm vịnh, một mình hay

Tiếng thông rơi giữa đồi cây vắng người

Vấn vương chi với cuộc đời?

Mà không ngủ được, mình tôi... một mình...!

( Nguyễn Trọng Liên dịch )

Núi vắng đêm thu

Đêm thu bỗng nhớ chàng

Trời đẹp thèm ngâm vịnh

Chỉ thông rơi núi vắng

Lánh đời ngủ sao đang!

( Nhược Mộng dịch )

Đêm thu thường nhớ bạn hiền

Một mình ngâm vịnh với miền đơn côi

Thông rơi núi vắng bóng người

Đêm dài thao thức lánh đời chẳng yên!

( Đặng Đình Nguyễn dịch )

1.

Đêm lạnh Thu, nhớ tri âm

Bộ hành trời đẹp muốn ngâm đôi lời

Rừng vắng tiếng quả thông rơi

Ngủ chẳng được - Lúc lánh đời?... Ta ơi...

2.

Đêm Thu nhớ Bạn - Nỗi niềm riêng

Đồi vắng trái thông rụng, rơi nghiêng

Tản bộ trời trong thèm ngâm vịnh

Lánh đời. Khó ngủ?... Khúc-niệm-thiêng.

( Nguyễn Vĩnh Tuyền dịch )

Đêm thu nhớ bạn hiền

Dục hồn thơ - cảnh tiên

Núi vắng, nghe thông rụng

Lánh đời . Ngủ không yên ?

( Phạm Trung Dũng dịch ). 

2014