Xuân phong hoàn vị khởi vi ba,

Năm nay, mấy ngày tết Bính Thân, thời tiết đẹp. Lạnh khô, nắng nhẹ. Rồi ra, trời ấm dần lên. Khi có cảm giác nắng nồm khó chịu thì một đợt gió mùa đông bắc mới tràn về. Sau kỳ nghỉ tết dài, ngày mồng 8 trở lại nhịp sống thường ngày. Sớm đi làm ngày đầu của năm mới, chạy xe ngang qua hồ Bảy Mẫu, Ba Mẫu ( Hà Nội ), gió mùa lạnh tạt vào mặt, ngó ngang bên thấy hồ Bảy Mẫu mặt nước gợn sóng lăn tăn... Chợt nhớ đến một câu thơ của Ôn Đình Quân đời Đường trong bài thơ Xuân nhật ngẫu tác, ấy là " Xuân phong hoàn vị khởi vi ba " ( hiểu nghĩa: Chăng là gió xuân lại thổi làm dợn sóng lăn tăn ). Ôi, người xưa ngẫu hứng xuân đến vậy, thật khó có gì bằng?...

Ôn Đình Quân 溫庭筠 (812-870), tự Phi Khanh 飛卿, sống vào thời Vãn Đường, người Thái Nguyên (nay thuộc tỉnh Sơn Tây), là cháu của tể tướng Ôn Ngạn Bác 溫彥博. Ông vốn tinh thông âm nhạc, là một thi nhân tài tử mẫn tiệp, từ trẻ đã nổi danh, thi cử sớm nhưng không đỗ, nên thích đi ngao du đây đó. Thơ ca ngôn từ của ông lời rất đẹp, nên hậu thế đánh giá ông khá cao. Tác phẩm của Ôn Đình Quân có "Hán Nam chân cảo" và "Ác Lan tập", song đều tứ tán thất lạc hết, nay không còn mấy...

Nguyên bản chữ Hán:

春日偶作

西園一曲艷陽歌，

擾擾車塵負薜蘿。

自欲放懷猶未得，

不知經世竟如何。

夜聞猛雨拌花盡，

寒戀重衾覺夢多。

釣渚別來應更好，

春風還為起微波。

Bản âm Hán Việt:

Xuân nhật ngẫu tác,

Tây viên nhất khúc diễm dương ca,

Nhiễu nhiễu xa trần phụ bệ la.

Tự dục phóng hoài do vị đắc,

Bất tri kinh thế cánh như hà.

Dạ văn mãnh vũ phan hoa tận,

Hàn luyến trùng khâm giác mộng đa.

Ðiếu chử biệt lai ưng cánh hảo,

Xuân phong hoàn vị khởi vi ba.

Dịch nghĩa:

Ngày xuân ngẫu tác,

Vườn mé tây ( ai đó ) hát khúc ca xuân,

Xe chạy tung bụi mù bám vào bụi cây bệ la

Lòng muốn phóng túng tùy hứng mà chưa được

Không biết rồi cuộc đời này sẽ sao đây

Đêm nghe mưa rào ( biết ) rụng hết cả hoa

Trời lạnh nhớ mền ấm, giấc đẫy chiêm bao

Bến câu, lâu chưa trở lại, giờ chắc gì còn là nơi tốt đẹp

Chăng là gió xuân lại thổi làm dợn sóng lăn tăn

Một số bản dịch của ngườiyêu thơ Đường:

Vườn tây ai hát khúc xuân tình

Xe lao tung bụi phủ cây xanh

Chờ hứng lên cao mà chửa tới

Chẳng biết sự đời bại hay thành

Mưa suốt đêm qua hoa rụng cả

Ước ao mền ấm giấc mộng lành

Bến câu xưa chắc giờ vẫn đẹp

Gió xuân thổi gợn sóng long lanh

( Hoa Mai dịch )

Vườn tây lảnh lót vẳng lời ca

Xe chạy bụi mù nhuốm bệ la

Chợt hứng lòng ta vần chửa rõ

Tỏ sao thế sự ý chăng là...

Đêm mưa hạt nặng hoa rời rã

Khí lạnh chăn trùm mộng trỗi òa

Câu cá nơi xưa còn bãi tốt ?

Gió xuân gợn nổi sóng lan xa.

( Trần Khấu dịch )

Du dương ai hát mé vườn tây

Xe chạy mịt mù bụi bám cây

Lòng muốn thênh thang chưa được nhỉ

Đời còn dằng dặc sẽ sao đây

Đêm khuya mưa xuống bông hoa nát

Trời lạnh chăn ôm giấc mộng đầy

Xa cách bến câu, giờ chắc đẹp

Lăn tăn sóng gợn gió xuân bay

( Nguyễn Hữu Thăng dịch )

Tây vườn ai hát khúc ca xuân

Xe chạy cành la bụi bám thân

Tùy hứng lòng mong mà chửa được

Suy tư cuộc sống sẽ xoay vần?

Mưa rào vùi dập ngờ hoa rụng

Khí lạnh xui lòng nhớ ấm chăn

Phải bến câu xưa nay vẫn đẹp?

Gió xuân vờn nhẹ sóng lăn tăn...

( Trần Mỹ Giống dịch )

2016