@@@
Vào
dịp Quốc Khánh năm 2017, có đến ba cây cầu được nói đến, ấy là khánh thành cây
cầu vượt biển Tân Vũ-Cát Hải (Hải Phòng) dài nhất Việt Nam, và trước đó, cầu
Cao Lãnh và cầu Vàm Cống ở đồng bằng sông Cửu Long cũng vưa hợp long. Cái tên
Vàm Cống gợi lên trong tôi bao kỷ niệm từ gần bốn chục năm trước ùa về...
Ngày
ấy, mùa mưa lũ năm 1981, tôi-chàng kỹ sư nông nghiệp trẻ mới tốt nghiệp, nhận
quyết định vào công tác ở An Giang. Cùng đi với tôi vào thành phố Hồ Chí Minh,
có Hoàng Gia Trình, bạn cùng lớp và hai người nữa, một nam một nữ, học trước
tôi một khóa. Ba người vào vào An Giang, riêng Hoàng Gia Trình vào Minh Hải
(khi ấy nhập Bạc Liêu và Cà Mau). Lo ăn đường, mẹ tôi gói ít bánh chưng cho tôi
và Trình mang theo. Dọc đường vào, gặp áp thấp gây mưa, ngập úng và sạt lở đèo
Cù Mông (Nghĩa Bình) và đèo Cả (Phú Khánh). Hành khách đi tàu hỏa Thống Nhất
phải dặt dẹo ngủ trên tàu, ngủ nhà ga, đi bộ, tăng-bo mấy đoạn, ngót một tuần
mới vào được thành phố Hổ Chí Minh. Ai nấy, quần áo nhàu nát lấm lem, lại bị
đám xe lam Sài Gòn lừa, loanh quanh mãi mới ra được bến xe Miền Tây.
Xe
rời thành phố từ mờ sương, lút vào miền Tây
Xe
đến Bắc Mỹ Thuận, xe nối đuôi rồng rắn, chờ xuống phà. Sông Hậu mênh mông nước
ngầu đục vì đang mùa mưa, đôi bờ bên này thuộc Tiền Giang, bên kia là Vĩnh
Long. Lần đầu thấy sông Hậu, lại biết thêm người Nam gọi Phà là Bắc. Những
chiếc phà 2 tầng như tòa nhà di động, nghe nói được sử dụng từ thời Mỹ Ngụy,
xen kẽ đưa thoi đôi bờ. Qua được Bắc Mỹ Thuận mất hơn tiếng đồng hồ. Quang cảnh
đôi bờ tấp nập hàng quán ăn nhậu, những người bán hàng rong rao ời ợi đến sốt
ruột; có một món hàng nghe đến quen tai vậy mà không luận ra được, mãi sau này
tôi mới hiểu đúng là nem Lai Vung.
Xe
cứ chầm chậm miên man mãi như chẳng bao giờ tới đích. Đồng thì mênh mông, chủ
những nước là nước, cỏ đồng năn nác ngập đầu, sen súng lênh bềnh, khiến con
đường cảm giác như sợi dây thừng dải ngoằn ngoèo trên biển nước vô tận. Tôi
nhẩm đọc các biển tên địa danh hai bên đường, thấy nôm na, ngồ ngộ, buồn cười.
Tôi nhớ lắm, khi ấy, cái tên Lấp Vò như ám vào đầu, và tôi rẩm riu nghĩ mãi,
tại sao người ta lại gọi tên như vậy? Rồi cũng chẳng hỏi ai, cứ tự mình xét
đoán, cả những khi sau này, mỗi lần nghỉ phép ra Bắc, xe lên thành phố lại
ngang qua Lấp Vò. Lại hình như có một thời gian người ta đổi tên thành Thanh
Bình thì phải? Khi ấy, tôi chỉ nghĩ, cái tên mới này chữ nghĩa quá, chẳng ấn
tượng bằng Lấp Vò được. May mà, đã trở lại với cái tên gốc.
Trở
lại chuyện cũ. Ngày ấy, sau một thời gian ngắn ở thị xã Long Xuyên, tôi được
điều về Ban Nông Lâm nghiệp huyện Tri Tôn, đóng tại xã An Lạc, giáp ranh thị
trấn huyện lỵ. Đây là vùng đất Bảy Núi cũ, được chia tách làm hai, Tri Tôn và
Tịnh Biên. Đây cũng là vùng đất duy nhất ở miền Tây
Với
người dân miền Tây
Đã
có một thời gian, chúng ta thiếu suy xét, cho xây dựng hàng loạt những nông
trường bộ tại vùng đất phèn nặng của tứ giác Long Xuyên-Hà Tiên, dẫn đến thất
bại, rồi tan rã. Kế đó, chúng ta lại ào ạt với chủ trương “vựa lúa khổng lồ”,
làm thủy nông nội đồng, thoát nước biển Tây, miễn sao có được thật nhiều diện
tích trồng lúa hai vụ, giống ngắn ngày, tăng năng suất. Công bằng mà nói, miền
Tây
Nhưng,
khi đã no đủ rồi, lúc ấy mới ngẫm nghĩ, thấy tiêng tiếc nền tàng vật chất và xã
hội xưa cũ, quen thuộc, ấy là sinh thái ngập nước. Càng ngẫm, càng thấy cái lý,
cái cơ sở khoa học và lợi ích to lớn và toàn diện của hệ sinh thái này. Đó là
sự cân bằng và sắp xếp của tự nhiên. Rồi nữa, lại nghĩ, giá như mình đừng nóng
vội, bình tĩnh mà nhìn nhận, đánh giá, so sánh, để rồi chỉ quy hoạch vùng lúa
đến mức nào đó, trên nền tảng của sinh thái ngập nước... thì có phải bây giờ,
ta sẽ thế này, thế kia... lợi ích đôi đường ?...
Mấy
năm gần đây, những năm ít mưa, thêm nạn thủy điện nơi thượng và trung lưu sông
Mê-kông, dẫn đến mất mùa nước nổi, rồi nạn xâm mặn, sâu bọ, chuột phá v.v...
lợi bất cập hại. Khi ấy, ta mới thấy tiếc, thấy thèm, thấy khao khát mùa sa
mưa, nước nổi đến chừng nào !?...
Gần
đây, trong một chuyến về Đồng Tháp, Bí thư Tỉnh ủy Lê Minh Hoan, trong lúc làm
việc và cả khi tiếp cơm đoàn công tác của Đài Tiếng nói Việt Nam, ông say sưa
nói về chương trình, mỗi thôn ấp, mỗi vùng đất-một sản phẩm hàng hóa,... Để ý,
tôi thấy ông luôn miệng nói về sinh thái ngập nước với những lợi ích của nó. Có
một câu, hình như đã thành câu cửa miệng của ông “mình đã sai, thấy sai, thì mình
sửa thôi”. Lê Minh Hoan cũng nổi tiếng là một người yêu sen. Loài hoa đặc trưng
và nổi tiếng của vùng Đồng Tháp Mười.
Bữa
cơm khách, Bí thư Tỉnh ủy Lê Minh Hoan chăm chút đến từng chi tiết, món ăn, như
rượu dừa, các món chế biến từ sen và cá đồng, cá sông, loại chỉ có ở Đồng Tháp
và miền Tây, rồi cả chuột đồng mà ông gọi chệch là sóc tràm; rồi nữa, tặng phẩm
là khăn rằn làm bằng tay, khăn rằn chế thành ca-vát... Tôi bày tỏ sự đồng cảm
với ông về sinh thái ngập nước, và sự cần thiết hồi phục hệ sinh thái này ở
vùng đất Đồng Tháp, và hơn thế là cả vùng Tây Nam bộ, chỉ cần duy trì một diện
tích vừa đủ để trồng lúa mà thôi.
Bằng
hiểu biết của mình, có thể ít nhiều hạn hẹp, nhưng với cả tấm lòng, tôi yêu và
tâm đắc hệ sinh thái ngập nước, cũng yêu và thèm khát mùa nước nổi !... Ở đó,
có kỷ niệm về một thời gian khó nhưng giàu mơ ước; ở đó, có tình yêu, nỗi xa
cách, cùng sự thất bại và nỗi thất vọng; ở đấy, còn có sự tìm tòi và tự nhận
thức, để rồi đi đến sự minh triết !...
Nhận xét
Đăng nhận xét