NGẪM và VIẾT

Tìm kiếm Blog này

CHÉM

tháng 11 09, 2025

Nhận đường liên kết
Facebook
X
Pinterest
Email
Ứng dụng khác

NGÀY XƯA MÌNH CŨNG CHÉM PHÊT NHỈ,...

Chân dung cuộc sống Chuyện làng văn

Nhận đường liên kết
Facebook
X
Pinterest
Email
Ứng dụng khác

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến

Cúi đầu nhớ cố hương,

1. Bài thơ Tĩnh dạ tư của Lý Bạch . Hầu như, những ai yêu thơ Đường, hay đơn giản mang chút máu giang hồ, thích lang thang đây đó, đều có lúc chạnh lòng, mà " cúi đầu nhớ cố hương" . Còn hết thảy những ai tha phương, rời quê đi lập nghiệp nơi khác, thì hẳn nỗi nhớ quê hương thường trực trong người. Từ gần một ngàn năm trăm năm trước, Thi Tiên-Lý Bạch đời Đường đã nói hộ cõi lòng những kẻ tha hương : " Ngẩng đầu nhìn trăng sáng/Cúi đầu nhớ cố hương ". Các thi nhân, hình như ai cũng hơn một lần trong thơ bộc lộ nỗi niềm thương nhớ quê hương bản quán. Có biết bao tuyệt bút về chủ đề này, tự cổ chí kim, từ đông sang tây. Xứ Việt mình cũng vậy. Chỉ riêng với Chế Lan Viên, thi sĩ này cũng có những câu thơ rất hay, và không những thế, quê hương và tình yêu quê hương còn được mở rộng ra, với mảnh đất mà ta đã sinh sống một khoảng thời gian nào đó: "… Khi ta ở chỉ là n...

Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông,

Hầu hết người yêu thơ Việt Nam , khi đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du đều biết câu thơ: " Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông ". Cụ Nguyễn tả tâm trạng chàng Kim ( Kim Trọng ) trở lại vườn xưa, nào đâu thấy bóng nàng Kiều, chỉ thấy hoa đào phơ phất trong gió đông. Thấy cảnh, nhớ người, chẳng biết người xưa phiêu bạt nơi nao, là thế… Khi viết câu thơ ấy, là Nguyễn Du đã mượn ý thơ Đường. Người yêu thơ Đường, hẳn cũng biết đến câu thơ : " Nhân diện bất tri hà xứ khứ/ Đào hoa y cựu tiếu đông phong ". ( hiểu nghĩa là: Gương mặt người giờ chẳng biết ở phương nào/ Nơi đây chỉ thấy có hoa đào như cười trong gió đông ) Đây chỉ là hai câu kết trong bài tứ tuyệt Đề tích sở kiến xứ của Thôi Hộ, một nhà thơ đời Đường. Bài thơ còn có tên Đề đô thành Nam Trang . Sác...

Giang Tuyết, tuyệt bút của Liễu Tông Nguyên,

Những ngày này, trước thềm Noel sang năm 2016, các quốc gia phương Bắc đang dày băng tuyết. Ngay Việt Nam, các điểm cao như Sìn Hổ, Ô Quy Hồ (Lai Châu ), Mẫu Sơn ( Lạng Sơn ) và Sapa ( Lào Cai ) cũng có hiện tượng băng giá. Chạnh lòng nhớ đến bài thơ Giang tuyết , một tuyệt bút của Liễu Tông Nguyên ( đời Đường )... Theo sử sách chép lại: " Liễu Tông Nguyên, người Hà Đông, nay thuộc huyện Vĩnh Tế, tỉnh Sơn Tây (Trung Quốc). Ông đỗ tiến sĩ năm Trinh Nguyên thứ chín (793) đời Đường Đức Tông, làm quan đến chức Giám sát ngự sử. Thời Đường Thuận Tông, tập đoàn Vương Thúc Văn chấp chính, mà Liễu Tông Nguyên là một trong những nhân vật chủ yếu, đã ra sức cải cách về các mặt chính trị, kinh tế, quân sự; như bãi bỏ chế độ cung thị, bỏ chế độ tiến cống, thả cho nữ nhạc trong cung đình về nhà, trừng trị bọn tham quan ô lại và mưu lấy lại binh quyền từ tay các hoạn quan. Thế nhưng, tập đoàn này, chỉ chấp chính được một thời gian rất ngắn, thì bị các thế lực "sắp bị tước mất...

Chữ Hanh Thông

Người xưa, vào dip năm mới, các bậc túc nho hay chúc tụng nhau "Hanh Thông ". Vậy thì ngữ nghĩa hai từ này ra sao? Mạo muội, xin kiến giải đôi chút. Trong tiếng Hán, bản thân chữ Hanh chỉ mang một nghĩa chung nhất, có nghĩa là "sự thông suốt, không có gì chướng ngại". Còn chữ Thông, thì ngữ nghĩa rộng hơn, song nhìn chung, người ta dùng chữ Thông chủ yếu với ngữ nghĩa phổ biến là để chỉ sự "đi suốt qua", "hai bên hòa hợp nhau"... Khi dùng kết hợp "Hanh Thông " - chỉ riêng "vận hội tốt, làm việc gì cũng được". Mùa xuân đương còn, xin tặng mọi người hai chữ Hanh Thông.

Kim Lũ y, tác phẩm của nữ sĩ duy nhất đời Đường,

Đến nay, đọc các sách viết về thơ Đường, tôi biết, hầu hết các tác giả-nhà thơ, từ người nổi tiếng đến không nổi tiếng, đều là nam giới, duy nhất có một nữ sĩ, ấy là Đỗ Thu Nương. Và sự nghiệp thi ca của nữ sĩ duy nhất này, cũng chỉ thấy mỗi một bài thơ Kim lũ y ( Áo kim tuyến, áo thêu vàng ) Về thân thế Đỗ Thu Nương, có tài liệu chép như sau: "Không rõ năm sinh năm mất. Sinh ở Kim Lăng nay thuộc Trấn Giang tỉnh Giang Tô. Thuở nhỏ nhà nghèo, nhờ có nhan sắc và tài ca múa nên đươc tuyển vào đội ca múa và làm thiếp cho Lý Kỳ ( 李錡 :740 – 807) từ lúc mới 15 tuổi. Lý Kỳ là dòng dõi tôn thất nhà Đường, làm tiết độ sứ Trấn Hải. Sau Lý Kỳ làm phản và bị giết, Đỗ Thu Nương lại bị đưa vào cung làm nô dịch, nhưng cũng nhờ tài ca múa nên lại được chọn vào đội ca múa cung đình, có dịp biểu diễn cho vua Đường Hiến Tông (778-820) xem. Nhận thấy Đỗ Thu Nương có nhiều tài hoa ( ca múa giỏi, làm thơ hay ), nhà vua rất sủng ái. Không bao lâu, bà được vua cho cải danh là Thu Phi ( 秋妃 ). S...

Thảo, triết lý nhân sinh của Bạch Cư Dị,

Năm 2015 đã trôi qua, để lại một thế giới ngổn ngang bề bộn và đầy lo âu, bất trắc. Ấn tượng về thiên nhiên là El Nino, cùng hàng loạt hiện thượng thời tiết cực đoan. Còn với xã hội loài người, ấy là Nhà nước tự xưng Hồi giáo cực đoan ( IS ), khuấy đảo toàn cầu. Quả là một năm kinh khiếp về mọi mặt. Vậy mà, thiên nhiên cỏ cây hoang thú, xã hội loài người vẫn phải vượt lên để mà tồn tại... Lễ Giáng sinh qua đi, giao thừa dương lịch đến, trong sự cảnh giác cao độ khắp mọi nơi chốn,... Dẫu là thế, như cỏ, loài người luôn biết cách để tồn tại... Từ hơn ngàn năm trước, thi nhân đời Đường ( Trung Quốc ) là Bạch Cư Dị đã tìm ra triết lý nhân sinh từ cây cỏ và thể hiện trong thơ của mình: " Ly ly nguyên thượng thảo,/ Nhất tuế nhất khô vinh/ Dã hỏa thiêu bất tận,/ Xuân phong xuy hựu sinh "... ( Bài thơ Thảo , hay là Phú đắc cổ nguyên thảo tống biệt, ).

Cổ thi vịnh Bốn mùa,

Hồi còn đi học, tôi có 2 năm sống ở nhà người cậu ruột, tại Thị trấn Bần Yên Nhân ( Hưng Yên ), nơi có sản vật Tương Bần nổi tiếng gần xa. Ngày ấy, trên bức tường nhà người cậu có dán bộ tranh vịnh Bốn mùa, in trên giấy màu do NXB Văn Hóa ấn hành. Bộ tranh giấy in hình vẽ theo thứ tự bốn mùa trong năm : Xuân-Hạ-Thu-Đông với bốn loài cây hoa tiêu biểu cho từng mùa, là Hoa Mai ( Xuân ), Hoa Hồng ( Hạ ), Hoa Cúc ( Thu ), Tùng bách ( Đông ) . Bên dưới mỗi bức lại là một câu thơ trong bài cổ thi vịnh Bốn mùa, như sau : Xuân thiên mai nhụy phô thanh bạch, Hạ nhật hồng hoa đấu hảo kỳ, Cúc ngạo thu tình hương vạn hộc, Tùng lăng đông tuyết ngọc thiên chi. Bài cổ thi, được người ta dịch nghĩa nôm na: Mùa xuân, hoa mai phô nhụy trong trắng, Mùa hạ, hoa hồng khoe sắc thắm tươi, Mùa thu, hoa cúc tỏa hương thơm ngát, Mùa đông, ngàn cành tùng tuyết phủ như ngọc. Kể từ ngày ấy, đã gần bốn mươi năm, tôi vẫn còn thuộc bài thơ âm Hán Việt đó cho đến tận ...

Nhớ bạn, đọc " Tống hữu nhân " của Lý Bạch.

Trước đây, tôi và Trần Đăng Khoa cùng cơ quan với nhau, anh làm việc ở tầng 4, còn tôi ở tầng 7, cùng trụ sở VOV tại 58 Quán Sứ, Hà Nội. Là bạn bè với nhau từ thưở học trò, đã 40 năm chơi với nhau thân thiết, rồi lại về chung một cơ quan, nên coi nhau như anh em ruột vậy. Thói quen hàng ngày, sáng hay đến cơ quan sớm, cafe, trà nước với nhau, rồi bữa trưa hay rủ nhau ăn. Ở cơ quan, những lúc quá mệt mỏi vì công việc, họp hành, hay chạy qua chạy lại phòng nhau à ới chuyện văn chương thời luận đôi chút cũng xả stress... Đã thế thành nếp rồi... Vậy mà, từ đầu tháng 11 năm nay, Trần Đăng Khoa chuyển công tác về làm Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà văn Việt Nam. Trụ sở mới của anh cũng đâu xa, ngay số 9 phố Nguyễn Đình Chiểu. Quả là không xa, nhưng do bận công việc, cả tháng alo hò hẹn nhau nhưng rồi, nay anh bận mai tôi bận, gặp đôi lần, mà lần nào cũng vội... Hàng ngày, tôi vẫn bị nếp quen chi phối, định chạy qua phòng anh thì chợt nhớ Khoa đã chuyển đi nơi khác rồi. Mừng bạn p...

Điểu minh giản, tâm sự của Vương Duy.

Dịp tết nguyên đán Ất Mùi, khi lang thang thưởng ngoạn khu thư pháp ở khu vực Văn Miếu, Hồ Văn, tôi bắt gặp bức thư pháp của nhà thư pháp Trần Thịnh, chép bài thơ Điểu minh giản của Vương Duy, một trong tứ trụ Đường thi. Theo tôi, Điểu minh giản là một trong những bài thơ hay nhất của Vương Duy, mà ở đó, thể hiện nỗi niềm tâm sự trong cuộc đời làm quan đầy truân chuyên của nhà thơ này. @ Bản chữ Hán: 鳥鳴澗人閒桂花落，夜靜春山空。月出驚山鳥，時鳴春澗中 @ Bản âm Hán Việt: Điểu minh giản Nhân nhàn quế hoa lạc, Dạ tĩnh xuân sơn không, Nguyệt xuất kinh sơn điểu Thời minh xuân giản trung,

Chữ Khiêm

Xưa nay, các bậc túc Nho hay nói về chữ Khiêm : Khiêm tốn, Khiêm nhượng, Khiêm cung v.v... Trong đời sống hàng ngày, người ta cũng nói về chữ Khiêm. Vậy chữ Khiêm hiểu nghĩa như thế nào? Trong âm Hán Việt, có nhiều chữ Khiêm. Chẳng hạn như : Chữ Khiêm có bộ Ti ( tơ ) thì chỉ tơ lụa, nghĩa là lụa mỏng. Chữ Khiêm có bộ Điểu (Khiêm man) chỉ một loài chim ; chữ Khiêm có bộ Ngôn (ngôn từ) để chỉ đức tính Khiêm của con người. Đó là chữ Khiêm dùng kép như Khiêm tốn, Khiêm cung, Khiêm nhượng ...( như đã nêu ở trên) Chữ Khiêm sau đây là Khiêm có bộ Ngôn.

Được tạo bởi Blogger