Tây Bắc thương nhớ

 Toàn bộ trường ca

1.

Tây bắc

khoáng đạt một vòng cung

vênh vao những núi cao vực thẳm

miền khát khao của đôi chân

vạn dặm

khám phá đường xa

chinh phục chính mình.

 

Tây bắc

bà con ta ẩn náu

đời nối đời,

nới rộng cõi trường sinh

thăm thẳm trời xanh

gió nóng

sang thu trời tỏa nắng

hong vàng thơm nếp nương

ruộng bậc thang từ lũng ưỡn cong lên

chim chóc từ cao sà xuống

mùa đông lạnh

hanh cong cớn

khói bếp sàn quấn quện

thơm từ váy áo thơm ra

chăn đệm gây

chân cột thang nhà

ai thẫn thờ

tình cũ...

 

Tây bắc

rạc dài lam lũ

cọn quay đều

rước sợi nước lên nương

súng kíp nỏ tên

ngủ im xó nhà,

mơ giấc rừng xanh nơi vách rách

những chàng trai

chưa kịp lớn đã già

còi cọc từ trong trứng còi ra

còm cõi con bồng con bế

rượu dìm chết một đời trai trẻ

quay quắt say từ lều chợ say về

trưa chiều đũng quần rộng vân vê

giống nòi

của rừng

dần mòn kiệt quệ...

 

Tây bắc

ngàn đời nay vẫn thế,

đàn bà khổ ải trầm luân

trĩu nặng hai vai

trăm hủ tục,

vạn nỗi chồng

sức gái

bẻ sừng trâu rừng

ghìm sức sống trong thắt lưng bó chặt

chẳng vậy mà,

tên vùng tên đất

những Mai Châu, Yên Châu, Thuận Châu, Thu Cúc

đẹp nõn nà bầu ngực

sữa mẹ trời nuôi lớn núi sông

những Mường Hum, Nậm Na, Suối Rút, Sông Đà

những Pha Mu, Tả Lèng, Khẩu Giềng, A-pa-chải

những cái tên xa ngái

âm âm giấc ngủ vùi

đêm giá

trắng

suơng rơi...

 

Tây bắc,

tây bắc ơi,

mải miết vòng cung

lên trời xuống vực

một Tây bắc ngổn ngang

rất thực

còn một mơ giấc thuở hồng hoang

Tây bắc

tây bắc

tây bắc,

vang

trong tôi

một tiếng yêu

day dứt từng giọt nhớ

ấm nồng một ngọn lửa

thương đất,

thương người

gần gụi lối đi về ..

 

 

2.

 

Theo dấu

người xưa

ta lên Tây Bắc

băng qua

xứ Đoài mây trắng

câu thơ

xứ Đoài

buồn man mác

bâng khuâng

lòng

đôi mắt Sơn Tây

những Chùa Thầy, Tây Phương

Chùa Mía, Đền Và

Đường Lâm quê của hai vua

lưu hồn thiêng

sông núi,

đỉnh Ba Vì

bóng nền trời

vời vợi

nhắc nhở ta

nhớ trang sử hào hùng

lối mòn nao

đoàn Tây Tiến băng rừng

áo súng sờn vai

đôi chân bước mỏi

xôi nếp Mai Châu

mùa cơm mới

phía trước là rừng Lào

phía sau

dáng kiều nữ Thủ đô,

những chiến bình năm xưa

đi chiến dịch

lòng vui như trẩy hội,...

 

Ôi,

beo dữ Lóng Luông,

cọp thiêng Hủa Tạt,

giờ bạt vía kinh hồn,

mất tăm chốn rừng sâu,

để ma túy hoành hành,

Hang Kia, Pà Cò

đâu còn rừng xanh,

những lối mòn

thành con đường chết chóc,

những cuộc đời

chưa kịp lóe

bỗng nhiên phụt tắt,

ma túy len vào

vùi dập

những kiếp người,..

 

Thung Khe sương mờ

núi ngỡ trùng khơi

dẫn lối đào nguyên

đất Châu Mộc

như nàng xuân mới lớn,

những đào mai, mận mơ

chè xanh hơn hớn

chạnh lòng mình,

nhớ chuyện bốn mươi năm,

ngày ấy,

mình trẻ măng

hớn hở

giữa cao nguyên lộng gió

những mợ bò căng sữa,

những cô gái nông trường

má hồng môi đỏ

căng tràn sức xuân,

nhưng buồn

nỗi không chồng

đêm mông lung,

hát ru nựng nỗi lòng

ai đưa mình đến nơi đây

bên kia suối Rút bên này Sơn La

trời thì cao,

đường thì xa

núi xanh vực thẳm

chồng là ai đây?

người ơi

sao nỡ đọa đầy,

nuốt cay đắng

nỗi mặt dày

kiếm con.

có chồng mà chửa

thì son

không chồng mà chửa

héo hon

cõi lòng,

người ơi,

thương phận em không

ngậm hờn nuốt tủi

chờ mong

người về,

tái tê

rồi lại tái tê

tự mình an ủi

tự mê hoặc lòng...

 

Ta nhập

vào đêm mông lung,

sương thảo nguyên

hoang mang đồng cỏ

bập bùng than lửa,

em nhìn ta

ta vờ ngó vầng trăng,

em kiếp má hồng

ta phận thư sinh,

cùng run bên bếp lửa

em căng mọng

ta thì lóng ngóng

chân tay như thừa,

khao khát dạt trôi

hoang một đêm

mất cả một đời

chỉ ngọn lửa kia

mách bảo,

ta để tuột

một cơn huyền ảo,

ân hận

theo chân cho tận bây giờ,

em có trách ta không

chấp chi nỗi dại khờ,

ta biết lỗi

để em còn tha thứ,

ký ức đẹp

và buồn

với nhân gian

thế sự,

ta đâu phải là em

em cũng chẳng là ta,

trời bày

ra chuyện cách xa

đất làm nên phận

để mà

nhớ nhau...

 

3.

Mộc Châu
ở lại phía sau
ngược ngàn
đã Yên Châu, Hát Lót
theo chân 
người xưa Hoàng Công Chất
oai hùng một dải biên cương,

Thành Bản Phủ còn kia.

đời đời hương khói

ghi công người giữ đất,

cương thổ định hình...
Ngày sau,
những người con 
Đất Việt kiên cường
vượt ngục tù
phá gông xiềng giặc Pháp
rực sáng
những tên người, tên đất
Tô Hiệu, Trường Chinh, Nguyễn Lương Bằng,
Xuân Thủy, Trần Huy Liệu, Trân Đăng Ninh,
và bao người khác nữa
ngục tù giam thân
tinh thần bất khuất
vượt trùng lao 
đến với đồng bào
khích lệ người người
mơ một ngày 
sáng rực ánh vàng sao...
nhà nước cộng hòa non trẻ
tung hê
cả trăm năm nô lệ
đập tan ngàn năm 

mộng bành trướng xâm lăng,

một dải biên cương

điệp điệp trùng trùng,

nay cọc chốt

nơi ngã ba biên giới,

tiếng gà gáy

ba nước cùng thức dậy,

ánh dương lên

A-pa-chải sương giăng

thấp thoáng quân phục xanh

xuyên rừng băng núi,

từ đỉnh cao,

ngắm non sông vời vợi.

đỉnh Phạ Đin,

xưa Trời Đất díu dan

Mông, Dao, Thái, Mường,

Đẻ đất đẻ nước

người yêu nhau

cho mặt đất sinh sôi

huyền tích

Mẹ Âu Cơ

mang bầy con lên núi

Tây Bắc muôn dân

nhưng chung một cội,

máu đỏ da vàng

Lạc Việt muôn đời,

từ nóc Phan-si-pan

vươn đến trùng khơi,

biển Đông

dâng sóng bạc...

thước trời vung lên

kẻ núi

vạch sông

thọc sâu

dò mạch đất,

dậy điệp trùng

mạch nguồn Tây Bắc,

sống lưng kỳ đà,

móng vuốt khủng long

sải cánh đại bàng

nếp gấp non sông,

vươn xa

mỏi cánh...

 

4.

 

Tây Bắc

ta cùng vượt Pha Đin.

ngày xưa chất ngất,

người xưa

đi chiến trường

gạo súng

trầy trật

ngàn thước cao

hun hút

ngàn thước xuống.

Pha Đin

giờ hạ cốt

cung đèo năm nao

ngẩn ngơ

bạn với mây trời

mơ giấc hào hùng

thời kháng chiến

phía bên kia

Tuần Giáo mờ sương

gợi một cái tên

Vừ A Dính

núi Pú Nhung xanh thẫm

mơ hồ đâu đây

vẳng trong gió Pá Khoang

tiếng hò kéo pháo,

một Điện Biên

lừng lẫy âm vang

khắp năm châu bốn biển.

máu thấm đất

nhuộn nên mùa ban đỏ

cánh đồng Mường Thanh

nối tiếp mùa vàng

những tên đất

tên làng

lừng danh chiến địa,

sắt thép gỉ

lên màu hoang phế .

ngơ ngác thời gian

lần khuất mặt người

từng dòng

từng dòng

bóng lịch sử

trôi

năm lại năm,

về lại thời ban trắng.

hãy trả lại

núi rừng bình lặng.

cho mỗi chiều hôm

mặt trời thủng thẳng,

gác sừng trâu

về bản

sương sa,

mùi xôi thơm

cóm khẩu

bếp nhà,

thịt trâu nướng

rượu ngô men lá,

mơ màng

giấc nông

khèn gọi đêm trăng,

cho những cuộc tình,

nảy nở

như măng

tua tủa

mùa xuân đến...

 

(Thung lũng Mường Hoa)

5.

Tây Bắc,

mùa đúng hẹn

tháng Mười

đầy tuần trăng

lúa chín vàng,

chất ngất

ruộng bậc thang,

ngan ngát

nếp nương Tú Lệ,

La Pán Tẩn

Chế Cu Nha,

vàng rộm

chân mây Mù Cang Chải

ròn rã tiếng cười

trai gái

thịt da thơm

hương ngây ngất 

ngày mùa,

heo may,

vào mẩy nương ngô,

bếp than củi

no cái nhìn con mắt

rượu ngô nhạt

ực đầy từng bát,

say qua đêm,

mấy chốc

tiết đông rồi,

lại hoa mận, hoa mơ,

trắng xóa núi đồi,

chớp chới,

lành lạnh hơi đêm

đào hé nụ,

xuân rón rén

về trong giấc ngủ,

hấp tấp gối chăn,

quần quật canh khuya

tấp tểnh 

mỗi sớm mai,

thức dậy

mặt trời quáng quàng

đùng đỉnh chiều hôm,

thũng thẵng bước trâu,

mõ lốc cốc,

dắt xuân về tối tối,

đời thì dài

đi đâu mà vội,

ra giêng hai,

lại đến mùa ban,

chẳng đợi ai,

rợp cả đại ngàn

trắng một sắc màu da diết,

ai có biết,

tiếng gọi thầm

tha thiết,

hoa gạo

bồi thêm

đỏ ối một tháng ba,

bung lên 

những đóa trời

phô khúc hoan ca

ước vọng

ơi những vực sâu

thăm thắm,

ơi những cung đèo,

khúc khuỷu

hiểm nguy,

ơi những bản làng

lẩn quẩn sương mù,

khuất nẻo

nương náu

những tâm hồn trong trẻo,

những kiếp buồn vui,

chỉ làm bạn

non cao,

không đi đông

mà cũng chắng đến tây,

chỉ biết 

ấy,

phía mặt trời lên,

rồi lặn

an nhiên

sống

ghét

yêu

không thù hận,

chẳng tơ hào

tham vọng

chi chi,

mỗi năm

bốn mùa

thao thiết

đến

rồi đi,...

 

6.

Tây Bắc

phóng khoáng

một

sông Đà,

khởi nguồn

từ

trập trùng Vô Lượng.

cái tên

nghe như ở trên trời,

vào đất Việt mình,

thành dân dã, thân thương

Nậm Là

Kẻng Mỏ

Mường Tè,

Mường Lay,

Nậm Chiến...

thành sông mẹ,

sông thiêng

đậm màu

tín ngưỡng

phong tục tự nhiên,

cuộc sống con người

cắn đuôi,

con cá đầu tiên,

nên cái lý của người Cống

trước tạ ơn cha mẹ, ông bà

đến tạ ơn con ma,

sau là tạ ơn quá khứ,

đã ban tặng miếng ăn,

Ôi Đà giang,

Đà giang

nước xanh trong

làm nên nếp thơm,

dậy mùi Khẩu Sén,

em gái Thái khéo tay

làm quà

mời khách đến,

trà thơm bánh ngon,

nên câu chuyện

ngược xuôi,

ai về Mường Lay

quê tôi

xuống thuyền độc mộc

mà xuôi

sông Đà,

đôi bờ,

có ruộng, có nhà

có tình sông núi

có ta có mình...

dẫu không

duyên nợ ba sinh,

thì dăm chén rượu,

nên tình

ngược xuôi,...

hoa đào

nên thắm đôi môi

còn đây áo cóm

trắng ngời sắc ban,

duyên trời

nên lẽ hợp tan,

nợ đất

ta hẹn

xuân sang

lại về,...

cần chi,

nói một câu thề,

Đà giang

trăm thác,

bốn bề chon von,

băng qua

ngàn dặm nước non,

Thao giang

vẫn đợi

dòng còn

cạn đây,

tình sông

rót

một dòng đầy,

tình người,

còn

một chút này,

người ơi !...

 

7.

Ai mời gọi tôi,

lên Hoàng Liên Sơn

cùng thưởng tuyết

ai nào biết,

xưa xửa xừa xưa

bếp nhà trời

một ngày mở tiệc

đánh rơi

mấy cục xôi

thành Hoàng Liên chót vót,

trông giống như Sừng Trời,

người Thái ta

gọi tên Khau Phạ

bốn mùa Đông chí Hạ,

sương mù

xây tiên cảnh Bồng Lai,

nóc nhà Đông Dương

ba ngàn

một trăm

bốn ba

Phan-si-pan

thách thức

những ai thích chinh phục

đỉnh cao,

tuyết sương

bao phủ ngàn cây

thử con người

quanh năm nương rãy,

đời ông đời cha

nối tiếp nhau trôi chày,

dòng nhân gian

bé mọn dưới chân

leo trèo gieo trồng

làm nên những mùa vàng

no ấm,

tự biết phận

chẳng chờ chẳng đợi

ai lo cơm áo cho mình,

giữ giống nòi

tự lực cánh sinh

truyền đời dạy nhau

mương theo tròi đất,

từng tấc dưới châb

từng khúc quanh con dốc,

từng thước lên cao

theo cánh đại bang

bốn bề mênh mông

vời vợi mây ngàn

bao đời nay thuộc về tiên tổ,

giữ từng tấc

mồ hôi và máu đổ

nên hình giang sơn

trùng điệp cơ đồ,

gươm giáo,

cung tên

bẫy đá

và thơ

rèn nên giáp trời

đắp thành chiến lũy,

dựng núi cao

trấn một cõi sơn hà,

mỗi hòn đá,

gốc cây,

ta gọi là nhà,

chẳng cho kẻ nào

đến cướp của ta,

một

Hoàng Liên Sơn,

đóng đinh

ghim hình

tổ quốc,…

 

8.

Ai gọi tôi,

xuôi theo con dốc

sâu thẳm dưới kia

bao nhiêu con nước

hợp thành dòng

nên sông suối về xuôi,

phù sa mỡ màu

sinh thác nổi trôi,

nên nương cao, ruộng thấp,

nuôi nấng con người

tẩm thêm sinh lực,

nên tình yêu gái trai

dung dưỡng những bào thai,

tinh lục đàn ông

trứng nước đàn bà

hun đúc nên tunh thần dân tộc,

tinh hoa gửi gắm vào trang phục,

khéo tay em

từ thuở

vú chũm cau,

cô gái nào

không khéo thêu khăn

vụng đường kim thêu váy,

dẫu có xinh đến mấy

cũng chẩng ai dám yêu,

bà mẹ nào không biết dạy cho con

truyền cái khéo, cái duyên

cái nết na chăm chỉ

nương rãy

dệt may

tay không ngơi nghỉ,

mẹ đoảng con hư

thì đáng trách biết bao

người Hà Nhì, Thái, Mông, Dao

đều chuộng hoa văn

yêu gam màu rừng núi,

xuân trắng hoa ban

dâm bụt hè rực rỡ

hoa chuối đỏ tươi

đuốc thắp khắp rừng

cúc dại vàng thu dọc suối tưng bừng

đông trạng nguyên đỏ sậm màu ấm áp,

cứ hội hè

là tưng bừng múa hát,

vòng xòe tung

tròn

cứ vậy mà xoay

ta nắm tay nàng

nàng nắm tay ai,

tay ải

tay ai

nên tình nên ngãi,

truyền ấm nóng

nên tình yêu vụng dại.

kết dính gái trai

lan cái tinh nhân ái

cách núi cách vực sâu

cách suối cách sông

song ngàn đời

tình nghĩa chẳng cách ngăn

điệp điệp

trùng trùng

nên rẻo cao Tây Bắc,

Tây Bắc ơi,

ta gọi tên

Tây Bắc,

Tây Bắc nhớ thương

một dải nối liền,

Tây Bắc diệu kỳ

Tây Bắc

gọi ta đi,…  ./.