Trường ca của Nguyễn Chu Nhạc.

Lưu trữ bản thảo.

Tập hợp 5 trường ca,

@@@

Đất nước nơi đầu núi

cùng tôi

Mèo Vạc

ta lên

những đá cùng đá

chất ngất mây

lởm chởm găm đáy vực

giăng giăng

ngang lối chân trời,

chiều về

khói mây bồng bềnh

biển đá ngỡ trùng khơi...

cùng tôi,

sẻ chia

nỗi niềm đá

đêm ngày mòn mỏi

tắm nắng

gội mưa

ngậm sương đêm

nhuần nên ruộng cạn

lưỡi cày nạy đá

lâng câng

chân bò trầy trật

bàn chân người

bước đi

lõm sát tận mu.

Đá vã mồ hôi,

người đổ máu

ngày qua ngày

tháng lại tháng

năm cùng năm

leo trèo

trỉa bắp

ngô thương người

giận đá

mà lên,

lá xanh trời

bắp vàng giấc ngủ vùi

còm cõi

nuôi những phận người

truyền kiếp...

Đá mơ mộng,

người thì chân thật

lấy miếng ăn

làm trời

đá có thấu cho chăng ?

cùng tôi

ngước đỉnh mây trôi

lên Mã-pì-lèng

bao đời

ngựa chồn chân quỵ gối

bên

đá dựng trường thành

bên

trượt sâu bóng tối

thăm thẳm

chiếc gàu nhỡ tay

rơi

qua một ngày

vẫn lưng chừng núi

hun hút

đáy sâu

dòng Nho Quế uốn mình

luồn sợi chỉ bạc

mong manh

qua trùng trùng lưỡi đá

loanh quanh

chẳng rối

cuộn thời gian

thả ước vọng

về xuôi

đã vậy ngàn đời...

Chon von

vách cao

lẫn với mây trời

những nếp nhà Mông

ngày đêm tỏa khói

ngầy ngậy

mèn mén

khen khét

củ lùi,

thịt nướng

dậy mùi

nồng nồng

hơi rượu,

bao nhọc nhằn

kiếp người

bao ngang tàng

kiếp núi

đắm mình

tắm gột cơn say

sinh thực

thâu đêm

chập chờn

đến ánh ngày

lại dậy sớm

đi nương

đàn ông

ôm việc nặng

đàn bà

địu con leo dốc

vừa đi vừa se gai

chẳng cần gì cho mình

dành tất

để ngày mai...

cùng tôi

đi chợ Khâu Vai

năm chỉ một lần

thỏa khát khao

bụng gái trai

mong ước cả một năm

ước ao suốt một đời

dằng dặc

nỗi người...

Đàn ông

hùng hục

sẵn lòng

đốt sức

bạt cả núi,

tung hê trời

đàn bà bền bỉ

lầm lụi xay ngô

nơi góc tối

se sợi gai

nối tình như sông

địu con

mòn mỏi

còng lưng

để đợi ngày,

mỗi một ngày thôi...

trả lời

tình yêu

là cái chi chi,

mà khiến con người ta

khổ vậy?

giản đơn,

đến Khâu Vai là thấy,

tình yêu chẳng giống cái gì...

May ra,

chỉ có trời

biết tình yêu

là giống cái chi,

có thể làm mây ngừng bay

gió ngừng thổi

trời đang sáng thành tối

đêm tối bỗng sáng trưng

sông chảy ngược

biển nên rừng,

núi hóa vực

khi rồ dại

khiến con người ta không còn là người nữa,

nhanh tàn lụi như lửa

âm ỉ nung như lửa,

mềm mại luồn như nước

mãnh liệt cuốn phăng như nước

và khiến con người ta

mãi mãi

là người...

Kia,

những cặp gái trai

không tuổi,

thấp thoáng sau những mỏm đá,

lùm cây

lẫn vào đêm

nhập cùng ngày

hòa vào đất trời,

bản thể

nguyên sơ...

cùng tôi

trên Đường Hạnh Phúc

ngoằn ngoèo,

vách đá

thung mây

quanh năm

đắm sương

say

khuya sớm

xiếc trên dây

lảo đảo

mà chẳng bao giờ ngã,

chấm đỉnh núi này

quơ đỉnh núi kia

chạm mặt không gian

vuốt mũi thời gian...

Một thuở

gian nan

sao thấu... ?

Ai người

Cao-Bắc-Lạng

ai người,

Hà-Tuyên-Thái

ai Hải Dương,

ai Nam Định

những ai ...?

Hai triệu ngày công

ngót sáu năm ròng,

hàng ngàn thanh niên

cả vạn dân công

mười sáu dân tộc anh em

tay nắm tay

dốc sức

nào choòng sắt

quang mây

rọ tre

vai gày

chân đất,

núi bạt

đèo san

ba triệu khối đá

ai nắn nên con đường mềm mại...

đã từng đổ mồ hôi

và máu

thấm từng kẽ đá

nơi đây,

ai còn

ai mất

ai ghi danh vào sử sách

ai chẳng biết tên

ai không rõ mặt

ai là ai

không một ai

dám chắc

đo thấu gian khổ

đất này...

Chỉ có đất trời

chỉ có mây bay

chỉ cỏ dại là muôn đời

thấu hiểu...

Và dưới kia

dòng sông

mãi chảy

chở công lao về xuôi

máu dành thấm

đất này...

trước tôi,

chọn vùng đất địa đầu

không phải nơi mình chôn rau

làm đất sống

chọn mảnh đất khô cằn

là quê hương thứ hai ...?

Phải chi

cô gái miền xuôi,

thời thiếu nữ

mộng mơ

miền sương trắng

sớm chiều vương đầu núi

mơ hoa nở

bướm bay dọc suối

mơ chàng trai ngược

vai rộng

bụng thon

ngực nở như vòm

vai quàng nỏ

tay dao quăng

sức vâm

chạy phăm phăm

khỏe hơn chàng Lía...

Chàng,

đốn củi

giăng lưới

bẫy chim rừng

bắt cá suối

tìm săn những con thú to

bạt núi mở rãy

dựng nhà,

thành vị hoàng rừng thiêng,

chàng truyền tin

tuyển hậu,

cô gái miền xuôi

mộng

thành bà chúa rừng xanh...

rời quê,

bỏ cả thị thành,

bỏ cả mối tình

thuở học trò

theo một chàng trai

về núi

chọn cao nguyên đá

làm quê mới

lấy giường đá

thay ổ rơm

lửa rãy đốt nương

thay khói lam chiều quê cũ

gió ngàn sương giá

thay ngọn gió đồng quê mỗi chiều hôm

tiếng choòng đục đá

thay tiếng chổi quét lá tre...

chỉ đêm đêm

thao thức với canh khuya

nỗi nhớ mẹ thương quê

thả rông

như chó hoang

chạy điên dại

khắp đại ngàn sông suối,

em lắng nghe

giọng nói

của mối tình xa

xao xuyến vọng về

như an ủi

vuốt ve,

thiếp đi

trong hoang nồng mộng mị...

Và sớm mai,

khi mặt trời đội núi

chim rừng chíp chiu

ca khúc đón ánh ngày

rụi mắt

bừng

như thuở thơ ngây,

trẻ trung

cho ngày mới

chăn thả

giấc mơ thời vụng dại

trên những đỉnh núi hoang

chan chứa nắng mưa ngàn...

cùng tôi

lang thang

vạn nẻo xứ này

theo bóng mây bay

đến những bản làng

khuất lối...

cùng tôi bám núi

thăm lớp học

chênh vênh

đám học trò chân đất mùa đông

mặt lem phấn mắt đen tròn ngơ ngác

cố học lấy cái chữ

làm người,

cô giáo miền xuôi

nhiều năm rồi

cắm bản

thương bày trẻ

ban ngày làm cô

tối về làm mẹ

lấy vất vả làm vui

vài bộ quần áo đẹp

may đã lâu rồi

chẳng mấy khi được diện,

đêm gió ngàn

chăn đơn gối chiếc

quờ tay tìm hơi ấm

trống không,

nén

tiếng thở dài

nước mắt nuốt vào lòng...

cô y tế thôn bản

ngày lại ngày, mờ sáng

thấu canh khuya

lo theo cái ốm của người

tất bật ngược xuôi

nhiều khi bát cơm đưa lên miệng

chưa kịp ăn,

đặt xuống

túi y cụ chéo vai

quáng quàng

băng lối tắt

ngõ gai

kịp tới cứu người

kịp đón đứa trẻ

chào đời

quệt tay

lén chùi nước mắt

hòa niềm vui

làm mẹ...

mình thì sao,

khi trở trời trái gió

cơn sốt ào đến bất ngờ

một mình

một cái chăn

cắn răng ghì cái lạnh thấu lòng

cong người xua đi cái nóng

nhăn mặt nuốt tiếng rên

ngợp họng

vã mồ hôi

là bớt sốt thôi mà...

Ôi

thèm nghe

một tiếng người

cho bớt tủi,

sốt qua...

vật vã

mong

trời chóng sáng...

cùng tôi

trở lại Mèo Vạc

uống rượu ngô

ly còn nóng trên tay

đếm rượu nhỏ giọt

tí tách

mà say

ngồi bên bếp lửa

ngó qua khe cửa

thấy sương bay

núi chao nghiêng

sông chảy trên mây,

ngửi mùi phân bò

nồng nồng

xông ngái mũi,

tự tay chất thêm củi

rỉ rả

chuyện cặp vợ chồng Mông

chuyện yêu nhau ngày xưa

nơi phiên chợ mùa đông,

chàng

uống cạn dăm bát rượu

vẫn sung sức

khoe khèn

chân nhảy lò cò

quay tít cung thang

cất lên điệu khèn tình ái

nàng

mê điệu khèn

mê sức rượu

mê sức vóc đàn ông

tràn căng

hừng hực

mà nên vợ nên chồng

no đói cùng nhau

từng ấy năm ròng

của nả

giống vốn

gần chục mặt con

giờ thì kiệt sức...

Ngôi nhà tường đá

chênh vênh bên mép vực

đi chợ phiên

mất nửa ngày đường

thăm hàng xóm gần

cũng cách mấy cái nương

buồn

thì rượu chơi

chán

lại ngủ vùi

mơ giấc

thời trai trẻ,

bước ra cửa

đất trời vẫn thế

núi sông kia

đã gần hết kiếp người

ngước mắt

trông

ngàn lau

trắng xóa

trời...

đã chờ tôi

trở lại Mèo Vạc

hằng năm

khi gió heo về

cao nguyên đá

hươm vàng

mỗi chiều ngả bóng

cao nguyên đá

toát lạnh

đêm suông...

đã cũng tôi

nghe hổn hển đại ngàn

ngợp thở

man dại gào hoang thú

tìm bạn

mầm cây cựa mình

trong kẽ đá

nghển trời đón những ánh sao băng

đất trời hỗn mang

vạn vật hỗn mang

cái sống

thời hoan hỉ...

khi tôi về xuôi

thì ở lại

sống cùng muôn trùng sông núi

ngày lại ngày

nhẫn nại

ghi

từng dòng

biên sử

nâng niu

mỗi nếp gấp thời gian

khắc trên bìa

cuốn sách đời

hai chữ

Hà Giang...

miền yêu dấu

nơi mình đã chọn

làm quê hương

nơi mình về làm dâu

rồi sinh nở

và nuôi con lớn khôn

nơi đánh đổi cả một thời vụng dại

nơi chua cay

chát mặn

ngọt bùi,

nơi tiếng lòng thầm thĩ đêm thâu

đã rủ rê mình trốn chạy

nơi níu giữ

bàn chân đi

ngần ngại

so đo chi

canh bạc cuộc đời này...

Thôi thì,

khi một đã liều

lúc ba đã dám

bảy nhiều chi đâu

lo toan

thời đã duyên nhau

thì đi chót phận

dẫu nhàu

cũng chơi,

gặp người đây

chậm mất rồi

có thương

thì nhớ

khi rời chân đi

non kia

ngàn tuổi

đương thì

sông kia

dẫu uốn

chẳng đi lạc dòng...

Vạn trùng trời đất

thong dong

mỗi năm

trở lại

cho lòng

phải nhau...

Thấu lòng

chẳng ngại bắc cầu,

mây vờn vách đá

sông sâu thác ghềnh

lên cùng trời đất

mông mênh,

sáo chiều

thả nỗi lênh phênh

kiếp người,

ta lên

vì khát

ai ơi,

hít bầu sông núi

cho vơi nỗi niềm

nhớ người

ta thả vào đêm

sâu miền hoang dại

đẫm mềm

cỏ non...

Ta lên

vượt Cổng trời Quản Bạ,

vẫn xuân thì

đào muộn đương hoa

men xuân la đà,

lễ Cấp sắc người Dao

bầu không huyền ảo,

men rượu bản Nặm Đăm

làm trời đất điên đảo

hừng hực sức thiên nhiên,

phơi phới sắc đào,

cây khô bờ rào

cựa mình

nảy lộc,...

Ngược dốc,

ai cùng ta

ngược dốc

vượt Yên Minh,

Đồng Văn trước mặt

Sủng Là

nhà Pao

sống dậy nỗi đam mê

những trai gái Mông

nô nức

chợ phiên

sắc váy áo

phải lòng con mắt

bờ suối

đầu nương

yêu nhau

quần quật,

mẹ cha không ưng

cứ bắt vợ về nhà

và những mối tình già,

âm thầm xó tối

trả nợ tình của thời trẻ dại,

mẹ lớn đi rồi,

tìm mẹ bé,

tinh lực

thâu đêm

phờ phạc cả nương đồi...

cái lý người Mông

lý của đất trời,

lý của cuộc đời,

đến tận cùng

phải trái,

ai mà chẳng

có khi rồ dại

đứng tuổi rồi

nghĩ lại

ước ao.

giá ngày ấy

giơ tay hái trời sao

sâu thành chuỗi

tặng người yêu dấu,

đào nguyên Sủng Là,

hoa thảm về Phố Cáo,

bỗng sững sờ

trước sắc trắng hoa lê...

những giọt sương

như an ủi vỗ về

nỗi đau

nhân tình thế thái,

đá mùa xuân

dẫu còn tê tái

lòng khao khát trổ hoa...

Nỗi niềm người xưa,

như có

như chưa

lắt lay

cùng mây trắng,

mây trôi đi

sậy lau ở lại,

rau cải rau răm

chuyện thật ở đời,

những con người

mỗi kiếp phận

một thời,

nếm mật nằm gai

cực nhục trần ai,

trí tưởng cầm tù,

thân xác mục hoai

cả khi còn đang sống,

bởi tai họa

từ trên trời

rơi xuống,

đôi bàn tay

chống trời,

liệu chống nổi chăng,

hoa đào

hoa lê

cùng mây trắng

ngàn năm,

cả lau lách

về đây

cùng an giấc,

ru những tâm hồn

xưa từng nghẹn hóc,

thở hắt ra

hồn bảng lảng

không tan,

hóa thành hơi

làm mây

mưa

thấm

đá khô cằn,

chắt lệ

làm nên dòng Nho Quế,...

10.

đã cùng tôi,

một lần lên Mã-pì-lèng,

ta lại cùng nhau

thêm lần ngược dốc,

đèo cao ngựa quỵ gối,

bốn mùa mây bay,

ngửa bàn tay

hứng sương từng giọt giọt

úp bàn tay,

tiếp nước

cho dòng Nho Quế,

đầy hơi

bạn của tôi ơi,

đừng cho là

ngộ thế,

giọt sương kia,

bé xíu

sao đủ nước cho sông,

ức triệu li li,

nước sẽ nên dòng,

quy luật muôn đời là vậy,

Nho Quế ngày xưa

dẫu nhỏ vẫn một dòng,

đã ngàn năm trôi chảy,

lách kẽ đá,

xuyên địa tầng chất ngất,

chảy quanh co,

thăm thẳm ngút ngàn,

lệ trời,

huyết đá

mồ hôi giang san,

hòa chung nhau

nên huyết mạch non ngàn,

tạo dựng

hồn thiêng sông núi,..

Chẳng vậy,

Nho Quế nghìn năm rồi

không mỏi,

nuôi cơ thể biên cương

sức vóc anh hào,

trấn một dải giang san

chót vót tận trời cao,

vạch vành đai

cương thổ

chướng khí lam sơn

bắc ào ạt gió

trùng trùng núi,

dựng lên

sông dẫu mảnh

vung ra như kiếm sắc,

bao đời nay

giăng thành lũy

đất này

để Lũng Cú

quốc kỳ

mãi tung bay,

phủ rợp trời

biên ải...

đã ngàn đời

bao linh hồn

tụ lại

dọc biên cương

dâng khí phách

kiên cường,

cánh cung đá,

giương lên

lau lách

hóa tên

nước sông kia,

rượu trận

trời ban tặng,

như nghìn đời nay,

ba quân

tướng sĩ

từng

"hòa nước sông

chén rượu ngọt ngào"...

chiến lũy

lòng người,

dâng

tận trời cao...

11.

Đất nước tôi

nơi đầu núi.

Cổng Trời đá,

Bắc trấn,

Cổng Trời đất,

lan tỏa,

phia Tây

cánh tay vươn

Tây Côn Lĩnh

mờ sương,

chín mươi chín khúc quanh

thung lũng Hoàng Su Phì

ruộng bậc thang

đẹp như tranh thủy mặc.

ai tạc nên mặt đất

ai bạt núi be bờ

bao kiếp bao đời

thành ruộng mật bờ xôi

làm ra những mùa vàng

no ấm?

Chiêu Lầu Thi

chất ngất

chín bậc đá lên trời

trong mây

lẩn khuất

chín bậc tình yêu

chín bậc kiếp người

chốn ngày xưa

khỉ ho cò gáy

những người con của núi,

theo Cụ Hồ.

đánh đuổi giặc Tây,

trời tự do

vẫn đầm ải tháng ngày,

cổ cày vai gùi

lẽo đẽo chân bò

lông chông ruộng đá

lúc thảnh thơi

có rượu ngô

tiêu sái,

đời đơn giản vậy thôi,

thả hồn cùng gió núi

bay trên giang san

chẳng màng chuyện buồn vui

sướng khổ ở đời

suốt một kiếp người,

vời vợi non cao

thẳm sâu cùng cốc,

kiếp khó nhọc

vẫn hoàn khó nhọc,

nhưng quên trời

cũng khoan khoái lắm thay,

than chi

chút vất vả mỗi ngày,

dưới chân mù sương

lấp lánh dòng sông Chảy...

Bên kia

bờ sông

núi đồi

bao đời vẫn vậy

Cốc-pài chợ phiên,

tấp bập bán mua,

váy áo Mông Dao

sặc sỡ gọi mùa,

sản vật đất ban

cái con trời tặng...

bình yên gieo trồng

trỉa bắp se lanh

mặc thị phi

nhân loại chúng sinh,

thênh thênh đời

tự do

nơi đầu núi...

12.

Đất nước tôi

nơi đầu núi,

từ thuớ khai thiên,

đá trời

chồng chất,

tua tủa mũi lao

xuyên thủng mây bay

dưới chân

sơn hà giăng bày

như trận đồ bát quái,

chẳng ai muốn

gồng mình lên vậy,

bão lũ giông trời

quần thảo tứ mùa,

giặc giã rình mò

thôn tính, hơn thua

suốt mấy ngàn năm

ngủ chưa tròn giấc,

tay chống trời

chân thì đạp đất

đàn ông

làm thơ và đánh giặc

đàn bà,

dệt vải và nuôi con,

bầu vú như ngọn núi

sữa chảy thành sông suối,

nuôi giống nòi

ngày qua ngày.

tháng tháng

năm năm

từ thế kỷ này

sang thế kỷ kia,

chẳng ai muốn

việc cung tên giáo mác,

chỉ những mong

thưởng trà,

ngắm trăng

làm thơ

chuyện nhà nông

tát nước be bờ.

cày cấy và gặt hái,

hưởng thành quả

sau những ngày vất vả,

giản đơn thôi

mà đâu có được yên,

chiến tranh

chiến tranh, triền miên

gieo rắc bao chết chóc

từ thuở đầu

lập nước

đã kẻ tranh giành

giang sơn gấm vóc,

buộc dân lành

buông bút cầm gươm,

đá núi dựng thành,

suối sông giăng bẫy,

địa lợi thiên thời,

nhân kết làm đôi

ngàn vạn triệu đôi

đúc thành một khối,...

Tan giặc nước,

lại về

trồng cây cối

chăm việc nông tang

vui với ruộng vườn

lúc rành rang

bầu rượu túi thơ,

ngâm khúc khải hoàn

tình sông

nghĩa núi,

đất nước tôi,

chênh vênh

nơi đầu núi

ngàn năm mây bay,

vững chãi,

trường tồn... ./.

Thu, mùa sinh tôi,

Nắng vàng ơi

từng ánh

tãi trên cây lá

từng ánh

đốm trên áo ai

mưa bụi ơi

từng hạt

li ti

phủi trên tóc tôi

từng hạt

đan mờ

phất trên mái phố

tiếng hát thầm

hút sâu

ngõ nhỏ

lan đi theo từng cơn may.

Trời miền Trung

cuộn mây

phía chân trời xa lắc

nơi ấy

thu chỉ còn trong ký ức

của những người phương Bắc tha hương

từ thuở

tiên chúa Nguyễn Hoàng

đi mở cõi

thiếu vắng

một nỗi niềm

man mác

mùa vàng

theo

đến tận

hôm nay...

Ngày này

phố cổ

bỗng nhiên trầm mặc

thành quách

chợt dậy lao xao

mái cũ

năm nào em phơi chăn áo

nắng vàng cô quạnh

hanh hao

một mình

cây ngọc lan

trước cổng

nơi ngày trước dựng chiếc xe đạp quèn

giờ một chiếc Lexus

lạnh tanh

thôi rồi

em đã

đi đường em

anh

rảnh

đường anh...

chỉ phố xá là ngàn năm thương nhớ.

Ngày này

đàn bà

thản nhiên

phô bày

cái đẹp

thổn thức những cái ham

ganh đua

rốt cuộc

chẳng ai thắng ai thua

chỉ trời đất là thêm tuyệt.

chỉ ngõ phố

con đường

là rất thật

con người đi mờ ảo

phía xa xăm

bản thể

nhân quần

chớp mắt

nghìn năm ...

Cái

ngày ấy

cha mẹ sinh tôi

rạp chiếu bóng Yên Phụ ngoài trời

chiếu phim Cầu phúc

cha đèo mẹ

trên chiếc xe đạp rách

lạng quạng

bờ đê

vượt dốc

đèn đường

le lói

chập chờn bóng cây

bóng người

sông Cái

ngoài kia

cuồn cuộn nước

lũ thượng ngàn

từ chiến khu

dốc về

xồng xộc ngầu đỏ

bão mùa thu

đang dình dập ngoài khơi

Tôi

đỏ xíu

chẳng biết gì

sơ sinh

nguyên nghĩa

bởi

mình đâu hiểu chi thời cuộc

mà thời cuộc

cũng chẳng

chọn mình.

chỉ một

trong ức triệu sinh linh

bật khóc

khi bà đỡ phát mạnh vào mông

khiến miệng

chớ ra

miếng rãi

xác nhận

tồn tại

thế là

trong vòng quấn tã lót cũ mềm

ấm

tình mẫu tử

tay êm

núm

tay quờ

núm

ngập miệng

tham

phàm trần đeo đuổi

từ đây

mút sao cạn

cái ham của lạ

bẫy đời

giăng

người chẳng phải mẹ ta

sông Cái

mùa thu

khảm

ký ức

ta ...

Một ngày

sau những điều to tát

sau những việc cỏn con

bỏ lại phía hôm qua

bao niềm vui

vô bờ bến

những nỗi niềm

thương nhớ

trời vẫn trong

nắng vẫn hanh vàng

lá vẫn chầm chậm lá

ngả mình

chầm chậm em

trong chiều ngả bóng

quên rồi

chút háo hức chợt bùng

hâm lứa tuổi

gạt

lo toan chợ búa, áo quần

vặt vãnh sớm chiều đưa đón con

chầm chậm

bàn chân

những bước đời thường bình dị .

Thành phố

hôm nay vẫn thế

như từng thế

lâu rồi

những trưa hè hừng hực nóng lên hơi

những chiều thu

huyền mơ trong nỗi nhớ

những đêm đông

sắt se

bếp nhỏ

quạt hồng mùi ngô nướng lan xa

tiếng rao khuya

động sơn hà

động

cõi lòng

ái ngại

người quấn trong êm ấm

chổi quét đêm

lọc cọc

lăn chập chờn trong giấc ngủ vừa nhen

một chút

anh

một chút

thêm phố xá

là thành

nỗi nhớ

thêm

nỗi nhớ

nữa

thành ngọn lửa

cháy

bập bùng

soi

dọc thời gian...

Mùa thu,

mùa tôi sinh

kể từ khi

thành phố ngàn năm tuổi,

cộng thêm.

thu

vồi vội,

thu nay

chậm rãi về,

mây trắng

mải mê

vẫn bánh trung thu

vẫn hương hoa sữa,

ngô nướng dậy mùi

ngõ phố,

cốm ngoại ô

thảo thơm bàn tay

lá sen tàn cuối hạ,

đuổi vào thu

nắng hanh

chín rám trái bòng,

chiều thảng thốt

sấu vàng lộp độp

lăn lóc hè đường,

chẳng ai

buồn cúi nhặt

chỉ mình ta

xót xa

thương sấu lắm,

sấu ơi,

người và xe

nườm nượp như trôi.

ngày lẫn đêm

dòng nhân gian

cuồn cuộn

ai người làm nên

một phố phường ngột ngạt,

ai phá tan.

thu mộng mị ngày xưa ?

chập chờn tuổi thơ

như có như chưa

như thực như mơ

dốc đường Yên Phụ,

đâu dấu chân ta,

lối sỏi mòn Trúc Lạc,

đâu ngõ cổng nhà

treo biển 50 A,

đâu mảnh sân con

đâu mái hiên nhà

che nắng che mưa

cho trẻ con đùa nghịch,

đâu cái Đức, cái Hạnh,

thằng Phúc, thằng Hoạt,

đâu ông Quẹn thợ đồng,

bà vãi đền Cẩu Nhi.

đâu gốc vối

nghiêng soi

nước hồ Trúc Bạch,

đâu bãi than lầm lụi

những kiếp người,

những ngày oi nồng

nắng lên hơi,

mùa úi cá nổi trắng hồ

nồng nặc

đâu bóng bàng xanh

đâu hàng cây cơm nguội,

đâu trường Trung hoa,

nữ sinh tóc hỉ nhi,

đâu dốc Hàng Than.

trường Mạc Đĩnh Chi,

nơi ta học những ngày thơ dại,

đâu cổng sắt vòm cao trường Bưởi

đâu Bách Thảo xanh

đâu tàu điện leng keng,

đâu Nhà thuyền Hồ Tây,

những tháp chùa Trấn Quốc.

bãi chiếu bóng ngoài trời

nơi đầu dốc

ta say mê

Tôn Ngộ Không đại náo thiên cung,

Tôn Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh.

sau phông màn

cuộc đời diễn ngược,

Ngõ Năm Gian

bọn trẻ con tinh nghịch

rình bắt nạt nhau

chia phe phái đánh chơi,

vì nhớ nhiều

nên ta trách thế thôi.

miễn sao

tuổi thơ quay trở lại,

Ôi thương mến

tháng năm dài

xa ngái

hồn thu xưa

bảng lảng

già nửa thế kỷ qua,

phố phường non.

chẳng lẽ ta già,

thấu hiểu

sẻ chia

nên tháng ngày

thương nhớ !...

Thu

mùa tôi sinh

thu năm sáu tư

tôi bắt đầu đi học,

thằng bé con

lũn cũn

túi sách đeo vai

dài chấm đất,

dọc đường Phó Đức Chính,

đổ dốc Hàng Than,

phố xá vắng tanh,

vậy mà

cha tôi bảo

có chiến tranh,

nhà mình sắp về quê rồi đó,

tôi rãy nẩy

khóc bảo thích ở phố,

về quê sợ đỉa, sợ gai,

sợ chó, sợ rắn, sợ ma,

sợ đủ thứ

những gì còn chưa biết,

rồi một ngày gió mùa đông bắc,

chiếc cam-nhông chở cả gia tài,

quê hương

đón tôi cả một ngày dài,

đi suốt mười năm

trần ai khổ ải,

cả nhà

chẳng một ai

biết làm ruộng

mấy chị em tôi khổ một.

cha mẹ khổ gấp trăm,

bao tủi nhục

từ những ngày cải cách,

mẹ tôi không thể nào quên

nỗi đau còn tươi mới...

mỗi thu qua

rồi lại thu chớp chới.

đầu mũ rơm

tôi đi học hàng ngày,

gắng học hành

mong ước đó đây,

nhưng tạm gác

tập chăn trâu cắt cỏ,

những lúc xao lòng

đồng không đầy gió

chạnh lòng

nhớ ngày còn ở phố,

nhớ đường Thanh Niên

dốc Yên Phụ tuổi thơ,

dong trâu về

lóc cóc dưới bờ tre,

lá hanh rụng

cả chiều quê xơ xác.

mùi khói nùn rơm

cơm lên hơi nghi ngút

mẹ lụi cụi bữa chiều

nhá nhem

chập choạng

bóng dơi bay,

mẹ lặng nhìn

tôi khôn lớn

mỗi ngày,

ánh mắt người

vực tôi

thời vụng dại,

bao tủi buồn

đời mẹ tôi đã trải.

thấm dần sang

tôi nuôi chí

làm người...

Thu

mùa tôi sinh,

tuổi chớm yêu

đất nước còn chiến tranh

trường sơ tán

vách rơm tre

hầm hào chằng chịt

nam sinh cất sách bút

ra trận,

hát vang khúc ca

“Có những ngày vui sao

cả nước lên đường

xao xuyến bờ tre

từng hồi trống giục,,,,”

Cái thằng tôi

gày guộc, khẳng khiu,

hai lần khám

ba bảy cân cả dép,

ở lại sau lưng chiến tranh

cùng con gái

đàn bà,

Những thằng bạn tôi,

em họ tôi,

vừa hết cấp hai,

cất cặp sách lên đường ra trận

nhà nhận vài lá thư

rồi im bặt,

nhãng đi một hồi,

giấy báo tử về thôn,

có nỗi đau nào hơn.

khi còn chưa biết yêu

đã hóa hồn sông núi.

Tôi

như người có lỗi

khi chỉ biết học hành,

biết làm sao.

khi hết chiến tranh.

cần việc dựng xây

hàn gắn,

tôi nghĩ,

mình

sẽ gắng phần ,

bạn bè bỏ lại,

đường đời còn dài.

tuổi còn vụng dại

những vấp váp

cuộc đời

còn ở phía tương lai,...

Thu đến

thu đi,

chẳng của riêng ai,

nhưng tôi,

thu riêng mình

tôi nhớ,

mùa tôi sinh

khi sông Hồng mùa lũ,

mẹ tôi đau

đẻ tôi

cha tôi mừng

tôi có.

hình hài tôi

hiện diện cõi đời này,

tôi làm thơ

như một lẽ

đắng cay

khổ ải,

sướng vui

tự mình chuốc lầy

tôi làm thơ

tự mình

thấm thía.

cần chi đâu

xứ mệnh

nhà thơ !...

Bảy Núi, miền ký ức,...

Một sớm

mùa mưa

Sài Gòn thức giấc

tiễn chân

một cháng trai xứ Bắc

chuyến xe đò

lăn bánh đi Miền Tây.

lướt ngang

Bến Lức, Vàm Cỏ

là đây

Mỹ Tho đã ngay trước mặt

ôi những tên miền

tên đất

sách vở nghe tên

nay mới đặt chân

những cánh đồng mông mênh

cò bay mỏi cánh.

mùa nước nối

trắng băng tít tắp

dập dềnh

chòm xóm nổi nênh

sông Tiền

chắn ngang

đò giang Mỹ Thuận,

những tiếng giao hàng

đều đều

não ruột

khách bộ hành đường xa

thảng thốt,

đồng cách sông ngăn

bao chừ trở lại quê.

mẹ già một thân

chuối chín từng ngày

nhỡ héo rụng

ai người chăm đỡ,

lại sắp mùa đông

đêm trời trở gió

thấm nhắc tên con

bạc tóc qua đêm.

ngủ cầm chừng

nhẩm tính việc cho con

đâu cần chi

mặc chuyện nước non...

Và em nữa,

nơi mái trường xa nhớ

cô giáo trẻ vốn quen ở phố

nay về quê dạy học

quen chăng,

chúng mình vừa ngỏ lời

chưa qua một tuần trăng,

vậy mà tạm chia tay

đôi phương trời biền biệt,

phà lênh đênh

băng chéo dòng nước xiết.

ta ngửa mặt nhìn trời

gửi mây nhắn lời thương...

rồi đây

sẽ là những đêm trường

thương mẹ

nhớ em

một trời xa phương Bắc,

rồi sẽ

những tháng ngày bạc tóc

nắng gió trời Nam

vời vợi mây ngàn,

những Long Xuyên, Châu Đốc, Tịnh Biên

ngăn cách Cấm Sơn

bên kia trời Bảy Núi,

khô mắm

quẹt kho

canh chua me

cá rô bông súng.

lẩu cá linh

dưa điên điển

ly rượu đế

cầm canh

nuôi thương nhớ

hằng đêm ...

Bảy Núi

đón ta

giữa mùa nước nổi,

trăng băng chân trời

núi như dừa khô

lổn nhổn

bồng bềnh

dăm bày hòn nhô

trời nước

một màu

con đường

mong manh

như sợi chỉ căng ngang

ta ngợp

giữa một trời mây nước,

Cấm Sơn chon von

Nam Vi như chén úp

núi Dài quằn quại như trăn

thị trấn xác xơ

vừa đi qua cuộc chiến tranh

đầu lâu xương khô

chồng chất mồ Ba Chúc

máu vung vãi chùa chiền

oan hồn uất ức

cả vùng đất

nửa mê nửa thức

năn nác um tùm

hoang dại mà lan,

ta như con nai

lưu lạc

giữa rừng hoang

chẳng biết tìm gì

chẳng lối ra khỏi bẫy,

ngày đôi bữa

cơm canh chua cá rô bông súng

túi hết tiền

nước mắm mặn quẹt khô,

nghe giọng Nam

câu được câu thưa

đêm đêm

đếm giọt mưa

não ruột canh khuya

cải lương vọng cổ,

Dạ cổ hoài lang

oán khúc trăm năm

ta lại nhớ

Đường trường thu không

mơ chiếu chèo sân đình

Thị Màu Thị Kính

thèm điệu Lới lơ

con mắt ai lúng liếng,

đưa tình

những người chị

vắng chồng mải chiến chinh

mòn mỏi đợi chờ

chăn đơn gối chiếc

đêm đêm lén khóc

hà hít áo chồng

thấm nước mắt

cầm canh

nhớ những em gái

phơi phới tuổi đôi mươi

bỏ học giữa chừng

lấy thương binh đáp nghĩa

điệu vọng cổ

hay điệu chèo cũng thế,

là nơi đàn bà

an phận thương thân

nơi giấu lửa tình

chôn khao khát thanh xuân

nên dẫu ở miền nào

hai đầu đất nước

đều buồn đến não lòng

thấu gan cắt ruột

đau nhói con tìm

thân gái buổi loạn ly,

làm sao níu chân

những đấng nam nhi

dẫu vỗ ngực

ta đây sống chết

vì non sông

thề chiến đấu đến cùng,

có thấu nỗi lòng

bao mòn mỏi chờ trông

bóp nghẹt con tim

nên nỗi đau góa bụa,

mênh mông trời

bạt ngàn đồng lúa

mang mang nước lên

tê tái câu hò,

vọng cổ năm canh

thức những buồn lo

âm âm vọng về

từ thời người mở đất...

Phù Nam,

cái tên mơ hồ,

huyền sử

về một nền văn minh

xưa cũ

dấu tích còn đây,

Óc Eo vàng son

hai ngàn năm quá khứ

tượng thần Visnu,

những đồ gốm sứ,

những trang sức đồng vàng

những dụng cụ nghề nông,

tái hiện diện mạo một trung tâm

đô thị Phù Nam

sáng danh

năm châu bốn biển,

những thuyền buôn hội tụ

thương cảng đông vui, nhộn nhịp

cõi nhân gian,

bảy thế kỷ qua,

một vương quốc Phù Nam

mất dấu trên bản đồ thế giới,

vắng bóng ngàn năm,

cho đến thời mở cõi,

những chúa Nguyễn

tiên phong

khai phá

lâp giang san

biển lùi xa đến đâu

dấu chân người,

đến đó

trùng khơi xưa kia

nên châu thổ tốt tươi, màu mỡ

nhiều thế hệ con dân

bồi đắp xứ sở này,

Bảy Núi lênh phênh

bao mùa nước nổi nêng

gột bùn nhão thành đường,

vạch đất nên kênh rạch,

Vĩnh Tế thông thương

mở lối ra với biển

vua Gia Long lệnh truyền

Nguyễn Văn Thoại đốc công

khai mở đất này,

ba vạn rưởi ngày công

chín mươi ngàn lượt dân binh

đổ mồ hôi và máu,

ba vạn khối đất bùn lẫn đá,

vật lên đôi bờ,

nối Châu Đốc Hà Tiên,

năm năm ròng

chướng khí lam sơn,

mấy nghìn người

kiệt sức mà bỏ mạng

nên hình hài Cao Đỉnh

vương triều

Bảy Núi âm thầm

Bảy Núi thương dân

làm chứng nhân

dọc thời đi mở đất,

Bảy Núi trấn

dài biên cương chất ngất

kiêu hãnh

dầm chân trong bùn đất

lừng lững nổi

bập bênh trong biển nước

mỗi mùa mưa

lũ dâng trắng băng đồng,

Bảy Núi ngông nghênh

ngửa mặt với trời

những cột trụ

để muôn dân nương tựa,…

Bảy Núi

nỗi hờn căm chất chứa,

một thời chiến tranh

đất này thành chiến địa

khét lẹt khói đạn bom,

hai triệu đô la

tiền bạc giặc bỏ ra

mua vũ khí tối tân

điên cuồng đánh phá

một trăm hai mươi tám ngày đêm

Mỹ băm nát cả đồi Tức Dụp,

không thể nào khuất phục

chẳng làm sao

thắng nổi ý chí con người,

một điểm son trong thế kỷ hai mươi,

mãi ghi tạc

trang sử vàng dân tộc

những du kích

những chàng trai chân đất

chỉ quen mương rãy ruộng vườn

cày bừa sạ lúa

chài lưới cá tôm,

những cô gái chèo xuồng

lượm hái bông sen, bông súng,

khéo tay dệt cỏ bàng thành chiếu nệm

chẳng ai nghĩ

phải làm quen súng đạn

bắn giết nhau

phân chia phía địch ta,

từng coi nhau là người một nhà

giờ nhắm bắn

sao cho trùng đích,

hứng chịu bao đạn bom

biết hy sinh vì đất nước

khi tổ quốc cần

vì thống nhất non sông

một người đi kháng chiến

bao nhiêu nỗi chờ trông.

lại nỗi buồn riêng

chinh phụ vắng chồng

dạ cổ hoài lang

đêm trường khắc khoải,

chờ đến ngày

non sông liền một dải,

người đi

đã hóa hồn sông núi,

khói nhang thơm

phảng phất tận trời xanh,

nỗi đau riêng

bao giờ lá xanh cành ?...

Bảy Núi

niềm vui chung

chưa thỏa

khói đã cuộn lên

Ba Chúc

vẩn bẩu trời

súng lại nổ

máu loang chùa

giết chóc,

dã man

tàn bạo

hệt thời trung cổ

chày đập toác đầu

tầm vông nhọn thọc đâm

nát cửa mình đàn bà con gái

xác người chất chồng

phơi đỏ đường làng

lấp đầy giếng nước sâu

mười hai ngày đen tối,

ba ngàn một trăm năm bảy mạng oan.

tội sát nhân,

lịch sử gọi tên

Khơ-me Đỏ,

chơi trò dã man thời trung cổ

hãy gọi tên

kẻ nào

núp đắng sau

bày tội ác tày trời ?

hãy gọi tên

kẻ giật dây

tung hứng

giết chóc

chơi trò diệt chùng

tàn hại dân tộc mình,

ám toán láng giềng,

chơi tiếp mẹo

tọa sơn quan hổ đấu,

ra nơi không phòng bị,

đánh lúc bất ngờ

dẫu có mưu sâu kế bẩn

chực chờ,

cũng chẳng dễ lừa bàn dân mắc bẫy,

tượng đài nhà mồ

trên đất xưa máu chảy,

để muôn sau

ghi tội sát nhân,

ơi những hồn oan,

yên nghỉ giữa lòng dân,

đất mẹ hiền từ

ngàn đời

che chở,…

Bảy Núi,

những chóp mái

chùa Khơ-me vời vợi

vươn lên trời xanh

những phum sóc quây quần,

nơi nương náu

tình thần mộ đạo

những dân lành Phật giáo

quanh năm cày ruộng làm nương,

vất vả sớm hôm

chẳng một lời than

bao nhiêu của cải

sẵn lòng dâng cửa Phật,

chỉ giữ lại tấm lòng chân thật,

làm vốn riêng cho mình,

tự biết phận chúng sinh,

nương cửa Phật

làm những điều phúc đức,

tự răn lòng

chờ làm điều gì ác,

đến rắn thần Nagar, chằn tinh Yeak

dẫu hung dữ bao nhiêu

cũng quy Phật

hiền từ.

hãy như chim thần Krud

giang cánh lấy thân đỡ mái chùa,

hay tiên nữ Apsara ca múa

hay như thần Bayon canh bốn phía,

giữ lành cõi Phật an vui

giữ bình yên cho cuộc sống con người,

được cấy trồng mùa vụ tốt tươi,

niềm hạnh phúc dưới mái nhà no ấm.

để mỗi mùa mưa

hội đua bò náo nhiệt

để tết Đôn-ta

nhà đầy bánh trái

dâng lên lễ bái ông bà,

để tết Cholchnam Thmay

té nước thỏa thuê

người người dày thêm phúc lộc,

Bày Núi,

dưới bóng núi Dài, núi Tượng

tự bao giờ

sinh đạo Tứ ân,

những người đàn ông,

trang phục bà ba đen

bới tóc, râu chòm guốc mộc,

lấy Hiếu nghĩa ở đời làm trọng,

ân tổ tiên,

ân đất nước hàng đầu,

ân Tam bảo gốc rễ bền sâu,

ân đồng bào

và bao la nhân loại,

Đức Bổn sư, Ngô Lợi,

xưa kia kháng giặc Tây

lập đạo chiêu nhân,

theo chiếu Cần vương

lập ấp khẩn hoang,

nuôi chí bền gây dựng,

dẫu chẳng thể dời non lấp biển,

đạo còn đây

ân tiên tổ, non sông,

học Phật tu nhân,

giữ đạo làm dân,

chuyện thường tình,

âu cũng là trọn nghĩa,...

Bảy Núi,

những sáng mờ sương

những hoàng hôn bóng tối,

làng ấp bình yên

mưa nắng hai mùa

nhuần cây cỏ ruộng đồng

xanh mát vườn đừa

hàng thốt nốt vươn cao

tỏa bóng râm,

nước ngọt lành

ban người trồng hái,

thân trổ lên lên trời

những sinh thực khí,

nên phẩm chất đàn ông

truyền giống giữ nòi,

vườn tiếp vườn

xoài mít tốt tươi

quả trĩu nặng tay người,

ngon thơm

như bầu ngực đàn bà

đời dâng hiến

núi tiếp núi,

nuôi nguồn sinh lực,

nên địa linh nhân kiệt

vạch biên cương.

những chúa Nguyễn

chín đời

xưa vượt Đèo Ngang

khí phách lưng trời

cũng chắng nghĩ

đến ngày

xoay dọc đất

bước tiếp bước

khai phá Gia Định trấn,

nhà Tây Sơn

chỉ lối vung gươm

Cà Mau vươn khơi

trấn biển Hà Tiên

dằng dặc trời Nam

đất Thăng Long thương nhớ

đã mấy thế kỷ qua

khai mở.

thi nhân Huỳnh Văn Nghệ

cất lời

xứ Bắc hỡi

góc trời Nam da diết

gió châu thổ

thổi ngàn năm tha thiết

lịch sử trầm mình

máu lẫn mổ hôi

bỏ mạng vì chiến tranh

bao kiếp con người

nên mỡ màng phù sa

ngấn đồng chua nước mặn

chín nhánh Cửu Long

mang mang sóng nước

nên xóm nên làng

rã cánh cò bay

dải gấm xanh

trời thả xuống đây

cắm Bảy Núi

làm đinh ghim

chốt chặt,

cử người hiền

mở mang kênh rạch

chăm chỉ nông tang

chài lưới nương thân

chẳng mong ước chi nhiều

chỉ lập ấp yên dân

canh giữ đất này

bình yên muôn thuở

Bảy Núi,

dận gót chân châu thổ

bảy chấm cao

chòm thất tinh

sáng rực

cuối trời Nam !...

Con sông tuổi thơ tôi

Con sông tuổi thơ tôi

nơi xóm làng bám rễ

một bên đình trầm mặc bia đá mái cong

bên kia dộc cao cánh đồng

những chiều cuối năm tím tái

ba bậc gàu cõng nước lên ruộng cạn

tay cóng lạnh mỏi tê lưng thì đẫm mồ hôi

con sông tuổi thơ tôi

dòng chảy quanh năm suốt tháng

âm thầm nuôi những cội đa từ thời Lý

ngày bé, những thằng tôi

đập chân bám rễ tập bơi

nhí nháu chuồn chuồn cắn rốn

mùa lũ

nước từ sông Cái về cuồn cuộn

ngầu ngầu phù sa

nuôi cây trái ruộng vườn

vất vả kiếp người

lam lũ xóm thôn

thấm giọng ru khê nồng trưa hè oi ả

ấp ủ đàn bà ngực bồng, hồng đôi má

tẩm sinh lực đàn ông giữ giống nòi...

Con sông tuổi thơ tôi

cha tôi sinh ở đấy

dở dang bén duyên

cô con gái sống lâu ở phố

mẹ tôi ngơ ngác về làm dâu

vập ngay mặt vào những tháng ngày giông tố

mất chốn dung thân

bỏ của nả ruộng vườn

dạt nơi phố thị

đành chịu tiếng tha hương

hai thứ tóc mới lần hồi

dắt díu nhau về

mót lại

một mái nhà tranh họ hàng dựng vội

đêm rồi đêm

gió thầm thĩ bờ tre

hồn cố nhân bảng lảng bóng canh khuya

ông bà tổ tiên nương về theo con nước

biết bao chuyện buồn vui

thế sự những mất còn, thua được

sông âm âm chỉ gợn sóng lăn tăn

giấu dưới đáy mình bao khổ ải, trầm luân

gột rửa, vỗ về, an ủi

loanh quanh một dòng sớm tối

từ xa xửa xa xưa đi hết mọi kiếp người...

Con sông tuổi thơ tôi

dung dưỡng mối tình đầu vụng dại

cô gái họ hàng xa lớn hơn tôi vài tuổi

đồng không một chiều mưa

không kịp chỗ trú chân

ướt bết người

bừng lộ sức xuân

hai đứa trẻ run rẩy trong cảm xúc

tôi đã lớn rồi ư

tôi lớn rồi ư

còn nàng thì thành thục

vít đầu tôi

mơn trớn một chiếc hôn

giã biệt từ đây

chào nhé

cậu bé con...

tôi bơi dọc sông để trở thành người lớn

mưa tạnh tự bao giờ

cỏ thì xanh mơn mởn

bóng chiều buông khêu gợi cả bầu không

nàng về rồi

bỏ tôi trơ với sông

tôi gọi,

sông ơi

nghẹn tắc

lần đầu biết thế nào là cô độc

tôi gọi

tôi ơi

khản đặc cả cánh đồng

lại một chiều

gặp tôi ở cầu sông

nàng khỏa đôi bắp chân trần còn quết đầy bùn đất

lén nhìn trộm nhau

giọng nàng run rất thật

mươi ngày nữa thôi...

mình đi lấy chồng rồi,

chồng mình cũng người làng ta thôi,

anh ấy là thương binh,

cụt chân,

vừa ra từ chiến trường đạn bom lửa khói,

anh ấy là đảng viên,

là dũng sĩ,

mình đồng ý lấy anh là muốn đền bù,

những mất mát hy sinh,

cho dù,

mình với ấy lòng nhau cùng hiểu

ấy đừng buồn

ấy còn rất trẻ

lại giỏi giang tương lai sẽ rạng ngời

ấy nhé

đừng buồn

sẽ chóng quên thôi

có gì đâu

chớp mắt một kiếp người

cứ xem như

mình còn nợ ấy

nàng thì thầm

mà nghe như sấm dậy

đánh trúng đầu

tôi đứng chết trân

nàng về rồi

nàng đi lấy chồng

tôi bơi ngang sông câm lặng

bệt trên cỏ

cả đôi bờ hoang vắng

tôi bơi dọc sông

để lớn dậy làm người ...

Con sông tuổi thơ tôi

chưa kịp lớn cha đà khuất núi

trước lúc xuôi tay

thở trút một lời trăng trối

con lớn rồi,

gắng học đặng thành người

cha lận đận bước đời

nào bước vinh bước nhục

nào xuống cẩu lên voi

lúc nằm xuống

về bên sông an giấc

cậu bé con trong tôi khóc nấc

thằng người lớn trong tôi

nhủ cắn miệng cúi đầu

mình một đau

mẹ những mười đau

sông oằn lũ mùa thu

lất phất trắng ngàn lau

tôi lại thêm một lần

lớn dậy...

Bằn bặt

từ đây

trên vai gày

gánh tần tảo

mẹ nặng thêm biết mấy

cho tóc tôi thêm xanh

tóc mẹ bạc thêm phần

bước thẳng bước xiêu

bước chậm bước nhanh

đi về phía chân trời đầy giông gió

nối dài thêm

những năm gian khó

mấy chị em trọ học xa nhà

tiêu một đồng

những chín khúc xót xa

lâu lâu về thăm mẹ

mẹ bẫng lẫng nói cười như con trẻ

nếp nhà tuềnh toàng

bỗng giàu tiếng nói vui

chiều lòng mẹ

miệng cố nụ cười

là để lén quay đầu

quệt tay chùi nước mắt

lại chiều hôm

khi trời ngả bóng

mẹ con gàu giai thì thõm mé sông

giọt giọt lên đồng

thì thõm ước mong

nuôi lớn những tháng ngày khổ ải.

Con sông tuổi thơ tôi

bờ sông sương khi chiều đứng tuổi

lững thững gót giày

thập thõm bước chân

lạt xạt cỏ may

găm đầy ống quần

nhấm nhẳng kim châm

nhắc buồn vui trai trẻ

se sẽ thôi

trong cỏ

tuổi thơ lên tiếng gọi ta về

ngần ấy năm

dằng dặc

bến mê

lưu lạc trên dòng sông ánh sáng

cược cả đầu xanh

đánh một ván

cuộc chơi dài đến tận tóc pha vôi

nào được nào thua

với cuộc đời

chất quê trong người còn chưa bạc

nơi phố thị lại thấy mình ngơ ngác

mình của nơi đâu

dang dở nhuốm mái đầu...

Bên cha,

mẹ cũng đã về nằm kia

người trước người sau

thắp nén tâm hương

cúi đầu

xin song thân xá tội

trong sương khói

chợt đâu đây ai hỏi

ông về chăm các cụ,

đấy à,

vâng, chào bà...

ôi, chẳng nhẽ

người xưa

nàng của hoa niên

của thanh xuân

của tuổi thơ đã mất

quang gánh trên vai

nàng gần tôi, rất thật

chỉ dáng vóc thanh tân

là gửi lại thời gian

duy vẫn nụ cười

chưa kịp tươi đã buồn

héo dần mòn phận dâu con chồng vợ

mấy chục năm trời

ôm đồm nỗi sợ

quắt dần thịt da

không một bận hoài thai

có gì đâu

chớp mắt một kiếp người,

nàng chả từng an ủi tôi

như thế,

đã bà lão rồi mà,

quên cả đường sinh nở

lẽo đẽo nhà chồng đồng áng sớm khuya

chẳng biết sao mai

chẳng tận sao hôm

nhận nhằng đứa con nuôi

dưỡng già hai thân phận

hai mảnh ghép

trong một ngôi nhà chật

cọc cạch đôi

cọc cạch cả giấc mơ

con sông ngoài kia

sao nước cạn

nước mắt chảy vào trong,

khô hạn

lũ mùa thu thì ở lại trên nguồn

cuồn cuộn lòng người

bàng bạc xóm thôn

tôi gọi,

nàng ơi

xác xơ chiều gốc rạ

đời vốn vậy, chẳng ai sao cả

đường chia đôi nơi,

thôi cứ vậy cuộc đời

thân ai nấy lo

từng lớn dậy làm người...

Con sông tuổi thơ tôi

rời quê

tôi xa

mấy chục năm trời

vẫn loanh quanh một dòng sớm tối,

cội đa xưa

già thêm ngần ấy tuổi

mùa mưa giông,

chẳng còn nước tràn trề,

chẳng phù sa mỡ màu

theo con nước xuôi về

nuôi dưỡng những đồng cao ruộng trũng.

mùa nước cạn

đáy sông thành thùng vũng,

bốc hôi tanh

tôm cá trốn sạch rồi,

những ống khói lò cao

mái tôn lạnh vòm trời

cả một quãng bờ sông

nay trờ thành bãi rác,

cỏ bờ xưa

hoang chiều xơ xác,

những chân tre,

những vòm vối đâu rồi?...

Tôi gọi,

tôi ơi.

tôi tự trả lời

những bạn bè

cùng trang lứa một thời,

nay

đã ông, đã bà

già hết cả,

luẩn quẩn cháu con

nhếch nhác áo quần,

bạn cũ nhìn nhau

mặt cứ tần ngần,

ú ớ nhận ra

hỏi thăm chiếu lệ,...

Ruộng đồng

mùa đông

chỉ trơ toàn gốc rạ,

rau khúc mùa thu

cũng trốn biệt cả rồi,

món bánh quê thơm thảo đồ xôi,

chẳng ai bán

muốn ăn đành chịu,

đường bê-tông

chùa chiền dựng mới,

đợi rêu phong

chờ trở lại ngày xưa,...

Nhớ lời cha,

thấm thoắt thoi đưa,

nửa thế kỷ

trôi như chớp mắt,

rằng làng mình,

tục truyền,

dáng con cò

bên bờ sông vắng,

ngoảnh cổ nhìn về,

chốn cũ quê hương,

người đi xa.

dù nghiệp bá vương,

dù học hành thành tài,

dù vẫn thân nghèo mọn,

đứng bóng xế chiều

lại nhớ làng nhớ xóm,

họ hàng gần xa,

chốn cũ vườn xưa,

trẻ tóc xanh dày và lắm ước mơ,

già tóc bạc thưa.

tìm về đất cũ,

nếp thờ tự

dựng lên,

để nhớ,

gốc rễ

cội nguồn

sinh thác tổ tông

cây vườn hoang

dần ấm bụi, đâm bông

đầu tháng

tuần rằm

bàn gia tiên

đã thơm nồng hương khói

chút tình quê

ngắt quãng

đã liền nhành,...

Sông của tôi xưa

một dòng xa xanh

chỉ sống động

trong thẳm sâu ký ức...

Ơi con sông,

thao thiết nơi tiềm thức

có bao giờ

trờ lại tươi xanh,

cứ chảy đi

dù có loanh quanh,

hãy sống lại

những bậc cầu ngày trước,

để chiều hè,

dòng ăm ắp nước

trai gái làng

tắm nghịch trêu nhau,

để chiều chèo sân đình

nuôi dưỡng dòng sâu,

để lịch sử

chảy

ngược mãi về thời Lý,

để những mối tình

của một thời vụng dại,

thêu dệt làng quê.

nên những tấm hoa văn...

để thằng tôi

lại là trẻ lăng xăng,

ước lớn lên

để bơi ngang,

bơi dọc,

bến đời

mỗi trẻ làng

thỏa sức

từ bến sông quê

đến mọi bến chân trời,

Ơi,...

con sông

nuôi lớn

tuổi thơ tôi,

miên man

chảy

mãi

dòng sông

ký ức,...

Tây Bắc thương nhớ

Tây bắc

khoáng đạt một vòng cung

vênh vao những núi cao vực thẳm

miền khát khao của đôi chân

vạn dặm

khám phá đường xa

chinh phục chính mình.

Tây bắc

bà con ta ẩn náu

đời nối đời,

nới rộng cõi trường sinh

thăm thẳm trời xanh

gió nóng

sang thu trời tỏa nắng

hong vàng thơm nếp nương

ruộng bậc thang từ lũng ưỡn cong lên

chim chóc từ cao sà xuống

mùa đông lạnh

hanh cong cớn

khói bếp sàn quấn quện

thơm từ váy áo thơm ra

chăn đệm gây

chân cột thang nhà

ai thẫn thờ

tình cũ...

Tây bắc

rạc dài lam lũ

cọn quay đều

rước sợi nước lên nương

súng kíp nỏ tên

ngủ im xó nhà,

mơ giấc rừng xanh nơi vách rách

những chàng trai

chưa kịp lớn đã già

còi cọc từ trong trứng còi ra

còm cõi con bồng con bế

rượu dìm chết một đời trai trẻ

quay quắt say từ lều chợ say về

trưa chiều đũng quần rộng vân vê

giống nòi

của rừng

dần mòn kiệt quệ...

Tây bắc

ngàn đời nay vẫn thế,

đàn bà khổ ải trầm luân

trĩu nặng hai vai

trăm hủ tục,

vạn nỗi chồng

sức gái

bẻ sừng trâu rừng

ghìm sức sống trong thắt lưng bó chặt

chẳng vậy mà,

tên vùng tên đất

những Mai Châu, Yên Châu, Thuận Châu, Thu Cúc

đẹp nõn nà bầu ngực

sữa mẹ trời nuôi lớn núi sông

những Mường Hum, Nậm Na, Suối Rút, Sông Đà

những Pha Mu, Tả Lèng, Khẩu Giềng, A-pa-chải

những cái tên xa ngái

âm âm giấc ngủ vùi

đêm giá

trắng

suơng rơi...

Tây bắc,

tây bắc ơi,

mải miết vòng cung

lên trời xuống vực

một Tây bắc ngổn ngang

rất thực

còn một mơ giấc thuở hồng hoang

Tây bắc

tây bắc

tây bắc,

vang

trong tôi

một tiếng yêu

day dứt từng giọt nhớ

ấm nồng một ngọn lửa

thương đất,

thương người

gần gụi lối đi về ..

Theo dấu

người xưa

ta lên Tây Bắc

băng qua

xứ Đoài mây trắng

câu thơ

xứ Đoài

buồn man mác

bâng khuâng

lòng

đôi mắt Sơn Tây

những Chùa Thầy, Tây Phương

Chùa Mía, Đền Và

Đường Lâm quê của hai vua

lưu hồn thiêng

sông núi,

đỉnh Ba Vì

bóng nền trời

vời vợi

nhắc nhở ta

nhớ trang sử hào hùng

lối mòn nao

đoàn Tây Tiến băng rừng

áo súng sờn vai

đôi chân bước mỏi

xôi nếp Mai Châu

mùa cơm mới

phía trước là rừng Lào

phía sau

dáng kiều nữ Thủ đô,

những chiến bình năm xưa

đi chiến dịch

lòng vui như trẩy hội,...

Ôi,

beo dữ Lóng Luông,

cọp thiêng Hủa Tạt,

giờ bạt vía kinh hồn,

mất tăm chốn rừng sâu,

để ma túy hoành hành,

Hang Kia, Pà Cò

đâu còn rừng xanh,

những lối mòn

thành con đường chết chóc,

những cuộc đời

chưa kịp lóe

bỗng nhiên phụt tắt,

ma túy len vào

vùi dập

những kiếp người,..

Thung Khe sương mờ

núi ngỡ trùng khơi

dẫn lối đào nguyên

đất Châu Mộc

như nàng xuân mới lớn,

những đào mai, mận mơ

chè xanh hơn hớn

chạnh lòng mình,

nhớ chuyện bốn mươi năm,

ngày ấy,

mình trẻ măng

hớn hở

giữa cao nguyên lộng gió

những mợ bò căng sữa,

những cô gái nông trường

má hồng môi đỏ

căng tràn sức xuân,

nhưng buồn

nỗi không chồng

đêm mông lung,

hát ru nựng nỗi lòng

ai đưa mình đến nơi đây

bên kia suối Rút bên này Sơn La

trời thì cao,

đường thì xa

núi xanh vực thẳm

chồng là ai đây?

người ơi

sao nỡ đọa đầy,

nuốt cay đắng

nỗi mặt dày

kiếm con.

có chồng mà chửa

thì son

không chồng mà chửa

héo hon

cõi lòng,

người ơi,

thương phận em không

ngậm hờn nuốt tủi

chờ mong

người về,

tái tê

rồi lại tái tê

tự mình an ủi

tự mê hoặc lòng...

Ta nhập

vào đêm mông lung,

sương thảo nguyên

hoang mang đồng cỏ

bập bùng than lửa,

em nhìn ta

ta vờ ngó vầng trăng,

em kiếp má hồng

ta phận thư sinh,

cùng run bên bếp lửa

em căng mọng

ta thì lóng ngóng

chân tay như thừa,

khao khát dạt trôi

hoang một đêm

mất cả một đời

chỉ ngọn lửa kia

mách bảo,

ta để tuột

một cơn huyền ảo,

ân hận

theo chân cho tận bây giờ,

em có trách ta không

chấp chi nỗi dại khờ,

ta biết lỗi

để em còn tha thứ,

ký ức đẹp

và buồn

với nhân gian

thế sự,

ta đâu phải là em

em cũng chẳng là ta,

trời bày

ra chuyện cách xa

đất làm nên phận

để mà

nhớ nhau...

Mộc Châu
ở lại phía sau
ngược ngàn
đã Yên Châu, Hát Lót
theo chân
người xưa Hoàng Công Chất
oai hùng một dải biên cương,

Thành Bản Phủ còn kia.

đời đời hương khói

ghi công người giữ đất,

cương thổ định hình...
Ngày sau,
những người con
Đất Việt kiên cường
vượt ngục tù
phá gông xiềng giặc Pháp
rực sáng
những tên người, tên đất
Tô Hiệu, Trường Chinh, Nguyễn Lương Bằng,
Xuân Thủy, Trần Huy Liệu, Trân Đăng Ninh,
và bao người khác nữa
ngục tù giam thân
tinh thần bất khuất
vượt trùng lao
đến với đồng bào
khích lệ người người
mơ một ngày
sáng rực ánh vàng sao...
nhà nước cộng hòa non trẻ
tung hê
cả trăm năm nô lệ
đập tan ngàn năm

mộng bành trướng xâm lăng,

một dải biên cương

điệp điệp trùng trùng,

nay cọc chốt

nơi ngã ba biên giới,

tiếng gà gáy

ba nước cùng thức dậy,

ánh dương lên

A-pa-chải sương giăng

thấp thoáng quân phục xanh

xuyên rừng băng núi,

từ đỉnh cao,

ngắm non sông vời vợi.

đỉnh Phạ Đin,

xưa Trời Đất díu dan

Mông, Dao, Thái, Mường,

Đẻ đất đẻ nước

người yêu nhau

cho mặt đất sinh sôi

huyền tích

Mẹ Âu Cơ

mang bầy con lên núi

Tây Bắc muôn dân

nhưng chung một cội,

máu đỏ da vàng

Lạc Việt muôn đời,

từ nóc Phan-si-pan

vươn đến trùng khơi,

biển Đông

dâng sóng bạc...

thước trời vung lên

kẻ núi

vạch sông

thọc sâu

dò mạch đất,

dậy điệp trùng

mạch nguồn Tây Bắc,

sống lưng kỳ đà,

móng vuốt khủng long

sải cánh đại bàng

nếp gấp non sông,

vươn xa

mỏi cánh...

Tây Bắc

ta cùng vượt Pha Đin.

ngày xưa chất ngất,

người xưa

đi chiến trường

gạo súng

trầy trật

ngàn thước cao

hun hút

ngàn thước xuống.

Pha Đin

giờ hạ cốt

cung đèo năm nao

ngẩn ngơ

bạn với mây trời

mơ giấc hào hùng

thời kháng chiến

phía bên kia

Tuần Giáo mờ sương

gợi một cái tên

Vừ A Dính

núi Pú Nhung xanh thẫm

mơ hồ đâu đây

vẳng trong gió Pá Khoang

tiếng hò kéo pháo,

một Điện Biên

lừng lẫy âm vang

khắp năm châu bốn biển.

máu thấm đất

nhuộn nên mùa ban đỏ

cánh đồng Mường Thanh

nối tiếp mùa vàng

những tên đất

tên làng

lừng danh chiến địa,

sắt thép gỉ

lên màu hoang phế .

ngơ ngác thời gian

lần khuất mặt người

từng dòng

bóng lịch sử

trôi

năm lại năm,

về lại thời ban trắng.

hãy trả lại

núi rừng bình lặng.

cho mỗi chiều hôm

mặt trời thủng thẳng,

gác sừng trâu

về bản

sương sa,

mùi xôi thơm

cóm khẩu

bếp nhà,

thịt trâu nướng

rượu ngô men lá,

mơ màng

giấc nông

khèn gọi đêm trăng,

cho những cuộc tình,

nảy nở

như măng

tua tủa

mùa xuân đến...

Tây Bắc,

mùa đúng hẹn

tháng Mười

đầy tuần trăng

lúa chín vàng,

chất ngất

ruộng bậc thang,

ngan ngát

nếp nương Tú Lệ,

La Pán Tẩn

Chế Cu Nha,

vàng rộm

chân mây Mù Cang Chải

ròn rã tiếng cười

trai gái

thịt da thơm

hương ngây ngất

ngày mùa,

heo may,

vào mẩy nương ngô,

bếp than củi

no cái nhìn con mắt

rượu ngô nhạt

ực đầy từng bát,

say qua đêm,

mấy chốc

tiết đông rồi,

lại hoa mận, hoa mơ,

trắng xóa núi đồi,

chớp chới,

lành lạnh hơi đêm

đào hé nụ,

xuân rón rén

về trong giấc ngủ,

hấp tấp gối chăn,

quần quật canh khuya

tấp tểnh

mỗi sớm mai,

thức dậy

mặt trời quáng quàng

đùng đỉnh chiều hôm,

thũng thẵng bước trâu,

mõ lốc cốc,

dắt xuân về tối tối,

đời thì dài

đi đâu mà vội,

ra giêng hai,

lại đến mùa ban,

chẳng đợi ai,

rợp cả đại ngàn

trắng một sắc màu da diết,

ai có biết,

tiếng gọi thầm

tha thiết,

hoa gạo

bồi thêm

đỏ ối một tháng ba,

bung lên

những đóa trời

phô khúc hoan ca

ước vọng

ơi những vực sâu

thăm thắm,

ơi những cung đèo,

khúc khuỷu

hiểm nguy,

ơi những bản làng

lẩn quẩn sương mù,

khuất nẻo

nương náu

những tâm hồn trong trẻo,

những kiếp buồn vui,

chỉ làm bạn

non cao,

không đi đông

mà cũng chắng đến tây,

chỉ biết

ấy,

phía mặt trời lên,

rồi lặn

an nhiên

sống

ghét

yêu

không thù hận,

chẳng tơ hào

tham vọng

chi chi,

mỗi năm

bốn mùa

thao thiết

đến

rồi đi,...

Tây Bắc

phóng khoáng

một

sông Đà,

khởi nguồn

từ

trập trùng Vô Lượng.

cái tên

nghe như ở trên trời,

vào đất Việt mình,

thành dân dã, thân thương

Nậm Là

Kẻng Mỏ

Mường Tè,

Mường Lay,

Nậm Chiến...

thành sông mẹ,

sông thiêng

đậm màu

tín ngưỡng

phong tục tự nhiên,

cuộc sống con người

cắn đuôi,

con cá đầu tiên,

nên cái lý của người Cống

trước tạ ơn cha mẹ, ông bà

đến tạ ơn con ma,

sau là tạ ơn quá khứ,

đã ban tặng miếng ăn,

Ôi Đà giang,

Đà giang

nước xanh trong

làm nên nếp thơm,

dậy mùi Khẩu Sén,

em gái Thái khéo tay

làm quà

mời khách đến,

trà thơm bánh ngon,

nên câu chuyện

ngược xuôi,

ai về Mường Lay

quê tôi

xuống thuyền độc mộc

mà xuôi

sông Đà,

đôi bờ,

có ruộng, có nhà

có tình sông núi

có ta có mình...

dẫu không

duyên nợ ba sinh,

thì dăm chén rượu,

nên tình

ngược xuôi,...

hoa đào

nên thắm đôi môi

còn đây áo cóm

trắng ngời sắc ban,

duyên trời

nên lẽ hợp tan,

nợ đất

ta hẹn

xuân sang

lại về,...

cần chi,

nói một câu thề,

Đà giang

trăm thác,

bốn bề chon von,

băng qua

ngàn dặm nước non,

Thao giang

vẫn đợi

dòng còn

cạn đây,

tình sông

rót

một dòng đầy,

tình người,

còn

một chút này,

người ơi !...

Ai mời gọi tôi,

lên Hoàng Liên Sơn

cùng thưởng tuyết

ai nào biết,

xưa xửa xừa xưa

bếp nhà trời

một ngày mở tiệc

đánh rơi

mấy cục xôi

thành Hoàng Liên chót vót,

trông giống như Sừng Trời,

người Thái ta

gọi tên Khau Phạ

bốn mùa Đông chí Hạ,

sương mù

xây tiên cảnh Bồng Lai,

nóc nhà Đông Dương

ba ngàn

một trăm

bốn ba

Phan-si-pan

thách thức

những ai thích chinh phục

đỉnh cao,

tuyết sương

bao phủ ngàn cây

thử con người

quanh năm nương rãy,

đời ông đời cha

nối tiếp nhau trôi chày,

dòng nhân gian

bé mọn dưới chân

leo trèo gieo trồng

làm nên những mùa vàng

no ấm,

tự biết phận

chẳng chờ chẳng đợi

ai lo cơm áo cho mình,

giữ giống nòi

tự lực cánh sinh

truyền đời dạy nhau

mương theo tròi đất,

từng tấc dưới chân

từng khúc quanh con dốc,

từng thước lên cao

theo cánh đại bang

bốn bề mênh mông

vời vợi mây ngàn

bao đời nay thuộc về tiên tổ,

giữ từng tấc

mồ hôi và máu đổ

nên hình giang sơn

trùng điệp cơ đồ,

gươm giáo,

cung tên

bẫy đá

và thơ

rèn nên giáp trời

đắp thành chiến lũy,

dựng núi cao

trấn một cõi sơn hà,

mỗi hòn đá,

gốc cây,

ta gọi là nhà,

chẳng cho kẻ nào

đến cướp của ta,

một

Hoàng Liên Sơn,

đóng đinh

ghim hình

tổ quốc,…

Ai gọi tôi,

xuôi theo con dốc

sâu thẳm dưới kia

bao nhiêu con nước

hợp thành dòng

nên sông suối về xuôi,

phù sa mỡ màu

sinh thác nổi trôi,

nên nương cao, ruộng thấp,

nuôi nấng con người

tẩm thêm sinh lực,

nên tình yêu gái trai

dung dưỡng những bào thai,

tinh lục đàn ông

trứng nước đàn bà

hun đúc nên tunh thần dân tộc,

tinh hoa gửi gắm vào trang phục,

khéo tay em

từ thuở

vú chũm cau,

cô gái nào

không khéo thêu khăn

vụng đường kim thêu váy,

dẫu có xinh đến mấy

cũng chẩng ai dám yêu,

bà mẹ nào không biết dạy cho con

truyền cái khéo, cái duyên

cái nết na chăm chỉ

nương rãy

dệt may

tay không ngơi nghỉ,

mẹ đoảng con hư

thì đáng trách biết bao

người Hà Nhì, Thái, Mông, Dao

đều chuộng hoa văn

yêu gam màu rừng núi,

xuân trắng hoa ban

dâm bụt hè rực rỡ

hoa chuối đỏ tươi

đuốc thắp khắp rừng

cúc dại vàng thu dọc suối tưng bừng

đông trạng nguyên đỏ sậm màu ấm áp,

cứ hội hè

là tưng bừng múa hát,

vòng xòe tung

tròn

cứ vậy mà xoay

ta nắm tay nàng

nàng nắm tay ai,

tay ải

tay ai

nên tình nên ngãi,

truyền ấm nóng

nên tình yêu vụng dại.

kết dính gái trai

lan cái tinh nhân ái

cách núi cách vực sâu

cách suối cách sông

song ngàn đời

tình nghĩa chẳng cách ngăn

điệp điệp

trùng trùng

nên rẻo cao Tây Bắc,

Tây Bắc ơi,

ta gọi tên

Tây Bắc,

Tây Bắc nhớ thương

một dải nối liền,

Tây Bắc diệu kỳ

Tây Bắc

gọi ta đi,… ./.

NGẪM và VIẾT

Tìm kiếm Blog này

Trường ca của Nguyễn Chu Nhạc.

Nhận xét

Đăng nhận xét