VŨ HÀ, GÃ ĐẤU BẠC VUI TÍNH

 

VŨ HÀ, mũ nồi áo trắng

@@@

Vũ Hà, gã đầu bạc vui tính

 

       Dân nhà Đài (VOV) và nhiều bạn bè thân thiết của nhà báo-đạo diễn kịch truyền thanh Vũ Hà quen gọi đùa ông là ‘gã đầu bạc”. Vũ Hà không những không giận mà còn hùa theo tếu thêm cho xôm. Sở dĩ mọi người gọi ông như vậy là bởi mái đầu bạc sớm như cước của ông và còn bởi ông có ngoại hình và diện mạo hao hao với nhân vật “gã đầu bạc”- viên tình báo Hoa Nam trong bộ phim truyền hình nổi tiếng một thời, “Ván bài lật ngửa” của Nguyễn Trương Thiên Lý. Cứ thế đùa quen, thành biệt hiệu của Vũ Hà.

Năm 1987, tôi về làm phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) là biết đến ông ngay bởi ngoại hình đặc biệt này. Phòng làm việc của tôi gần với phòng Sân khâu truyền thanh nên ngày nào cũng thấy ông ngang qua dần thành quen thuộc.

Tôi và chắc hẳn nhiều thính giả của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) sớm biết đến cái tên Vũ Hà, bởi nó gắn liền với chương trình Sân khấu truyền thanh vào mỗi tối thứ bảy hằng tuần. Ngày ấy, cùng với chương trình này, các chương trình phát thanh khác như Tiếng thơ, Kể chuyện cảnh giác và Văn nghệ quân đội vào mỗi dịp cuối tuần thì hầu như ai cũng thích. Thế nên, cái tên Vũ Hà cùng Đoàn kịch Hồng Hà trở thành thương hiệu nổi tiếng, cùng đó là vài ba cái tên khác, như Nghĩ Xuyên (Kể chuyện cảnh giác tối thứ bảy) và Văn Ngải (Văn nghệ quân đội sáng chủ nhật).

Khi chưa về đầu quân nhà Đài,  mỗi khi nghe biên tập viên Vũ Hà giới thiệu vở nọ vở kia do Đoàn kịch Hồng Hà trình diên thì tôi cứ mường tượng cái đoàn kịch có tên Hồng Hà ấy là một đoàn kịch riêng, kiểu như Đoàn kịch nói Hà Nội, Đoàn kịch nói Hải Phòng, Đoàn kịch nói Trung ương... Sau này mới biết, té ra chẳng có một đoàn kịch nào có cái tên ấy thật, mà là một nhóm diễn viên cồng tác ở các đơn vị nghệ thuật khác nhau, được nhà Đài mời đến để diễn một vở kịch truyền thanh cụ thể nào đó. Để tiện nhiều việc, bèn đặt cho nó một cái tên, nghe vừa oai vừa sang lại vẻ chuyên nghiệp. Cái trò đó, nghe nói là sáng kiến của đạo diễn-biên tập viên Vũ Hà. Đoàn kịch Hồng Hà kìa mà, nghe vừa oách vừa đầy tin cậy. Vậy là cùng với tên tuổi cá nhân, Vũ Hà đã có công tạo nên một thương hiệu nghề nghiệp. Nhà Đài (VOV) ghi nhận ở ông sự sáng tạo đó.

Chuyện nghề nói chung là thế. Giờ thì bàn riêng chuyện đời về “gã đầu bạc” Vũ Hà,...

Từ ngày vào nghề cho đến khi nghỉ hưu, không rõ Vũ Hà đã viết kịch bản, biên tập, đạo diễn, tổ chức thu thanh và giới thiệu bao nhiêu vở kịch truyền thanh? Hiện giờ, các sản phẩm ấy còn được lưu giữ tại kho băng của nhà Đài, nhưng chẳng ai đi thống kê, trừ các nhân Vũ Hà. Nhưng ông thì đã nằm sâu dưới ba thước đất mấy chục năm rồi. Mà thôi, thống kê cũng chẳng để làm gì. Chỉ biết mấy chục năm trời say mê và miệt mài theo đuổi nghiệp kịch truyền thanh, Vũ Hà đã để lại dấu ấn của riêng mình khiến thính giả nhiều thế hệ còn nhắc đến ông.

Chuyện “gã đầu bạc” Vũ Hà yêu nghề, say nghề thì nhiều vô kể, thú vị đấy nhưng cũng cười ra nước mắt đấy. Làm cái nghề như ông cũng là “làm dâu trăm họ”, không thể làm hài lòng tất cả mọi người được. Đôi khi dựng vở kịch bản của người này  mà bỏ người kia, rôi mời diễn viên này mà không mời diễn viên khác cũng gây nên bất hòa, ganh tị, đỗ kỵ lẫn nhau. Mà ngày ấy, bao cấp, thiếu thôn trăm bề, với các kịch sĩ và diễn viên nghèo, được dựng vở, có vai diễn không chỉ là hãnh diện nghề mà còn vì mưu sinh kiếm đồng nhuận bút nhuận miệng còi thêm đồng rau muối nuôi gia đình. Thôi thì đủ thứ lo, nên không khéo lại mang tiếng này nọ cũng nên. Vũ Hà không phải là ngoại lệ, đôi khi cũng bị điều ong tiếng ve. Thế mới có chuyện diễn viên Nguyễn Huấn thời còn chưa đầu quân về làm người nhà Đài đã có lần quá chén say mèm cầm kéo rượt Vũ Hà chạy quanh ngay trong sân nhà Đài ở trụ sở 58 Quán Sứ. Lúc tỉnh rượu anh em lại ôm nhau cười xòa xin lỗi lẫn nhau...

Vũ Hà yêu nghề va cũng yêu rượu. Hầu như ngày nào ông cũng phải đưa cay tí chút. Tôi cũng từng dăm lần lang thang đây đó và đưa cay cung ông và bạn diễn của ông. Tôi nhớ và ấn tượng nhất quán rượu vỉa hè trên phố Nguyễn Du gần cổng cơ quan Tổng cục Bưu chính viễn thông. Rượu thảo mộc, thức nhậu chỉ tóp mỡ và dưa chuột chấm muối ớt khô. Khách nhậu phần lớn là các văn nghệ sĩ nghèo, ghế gỗ thấp chân, mẹt nhậu đơn giản, quây quần dăm ba vị rỉ rả đủ thứ chuyện làm vui, tan cuộc tiền nhậu chả đáng bao nhiêu.... Vui và thú vị đấy song những cuộc như thế nhiều khi đưa cay quá chén, tếu táo quá lời mà sinh chuyện cãi cọ. Vũ Hà mang điều tiếng gì cũng từ đấy mà ra cả.

Gì thì gì. Vũ Hà là một người tâm huyết với nghề và là người giỏi nghề. Cùng bộ phận chuyên kịch truyền thanh với ông ở Đài còn  mấy người khác, nhưng có lẽ  chỉ riêng ông tạo được thương hiệu với đông đảo thính giả cả nước.  Theo tôi, đấy là thời kỳ hoàng kim của sân khấu truyền thanh. Không chỉ các vở do chính nhà đài tổ chức dàn dựng thu thanh mà nhiều vở lớn nổi tiếng của sân khấu biểu diễn ở rạp cũng được thu thanh phát trên làn sóng phát thanh phục vụ thính giả cả nước. Đó là nhờ sự tận tụy của Vũ Hà và các đồng nghiệp làm sân khấu truyền thanh nhà Đài một thời. Giờ nghĩ lại ngày ấy, như một giấc mơ,...

Giờ sân khấu truyền thanh dường như hết đất sống, nhường không gian cho các câu chuyện hài ngắn trên nền tảng tiktok, hoặc chuyện hài trên Youtube hay các nền tảng số khác... Ai cũng có thể làm video, clip, tấu hài mua vui cho thiên hạ mà lại kiếm bộn tiền... Gì cũng chỉ có thời của nó. Trí tuệ nhân tạo (AI) phá đám làm thế giới điên đảo, thật giả lẫn lộn. Nhớ về một thời vậy thôi chứ xu thế thì không thể đảo ngược được.

May mà, “gã đầu bạc” vui tính Vũ Hà sớm về thế giới bên kia để khỏi phải chạnh lòng chứng kiến một thế giới “thực hư lân lộn”như bây giờ, khi mà ông còn chưa thành ký ức xa mờ!...

VŨ HÀ, hàng thứ 3, đàu bạc kính đen, ngoài cùng bên trái