@@@
THÁI SINH -
“Chưa bao
giờ thèm viết như lúc này…”
Đây là những dòng tâm sự nghẹn lòng của nhà văn Thái
Sinh trên giường bệnh trong thời gian ông chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo,
ung thư mật giai đoạn cuối. Khi sức lực đã yếu, một lần ông để lộ sự ngã lòng
viết trên trang cá nhân: “Chưa bao giờ ta
lại thèm viết như lúc này. Đầu óc đầy ắp tư liệu, nhưng bàn tay không chịu sự
điều khiển. Muốn khóc mà không khóc được. Ông trời còn hành ta dến bao giờ?”.
Ngã lòng vậy, đương nhiên, khi một người thấy cái chết dần đến gần mình mỗi
ngày, nhưng rồi Thái Sinh lại tự vực mình dậy, khi dẫn lời bạn bè báo chí văn
chương đến thăm ông động viên: “....
Hoàng Anh bảo, Thái sinh là người không sợ trời không sợ đất thì chiến thắng
bệnh tật là chuyện bình thường” ...
Lần giở những ngày tháng Thái Sinh giành giật
với cái chết mỗi ngày khi ông gắng gượng gõ máy tính trên giường bệnh, rút ruột
gan viết những trang văn cuối đời mình, chân dung bạn bè văn nghệ sĩ từng một
thời gian khó cùng ông,...
Tôi nhớ, khi Tạp chí Nhà văn & cuộc sống phát động cuộc thi viết Chân dung cuộc sống, tôi gọi điện thông
báo và đặt bài Thái Sinh, ông hào hứng nhận lời nhưng rồi ỉu xìu ngay, bảo “Tôi đang có vấn đề về sức khỏe ông ạ.... Nhưng tôi sẽ gắng,... dự thi
chỉ là một chuyện thôi, song viết được gì cũng là viết cho mình, cho anh em bạn
bè nữa ...”.
Tôi biết
tên tuổi nhà văn Thái Sinh lâu rồi, thời Thái Sinh mới về đầu quân báo Nông nghiệp Việt Nam (NNVN), còn tôi khi
ấy cũng là cộng tác thưòng xuyên của tờ báo này. Rồi chạm mặt, gặp loáng thoáng
vài ba lần ở Trụ sở tòa soạn trên phố Ngô Quyền, Hà Nội mỗi dịp họp hành hay
tổng kết cuối năm gì đấy. Thú thật, khi đó tôi chưa mấy đọc văn Thái Sinh, nên
không bàn chuyện văn thơ, tuy nhiên, những bài phóng sự, ký sự về miền núi Tây
Bắc của Thái Sinh gây ấn tượng tốt với tôi. Tôi nể Thái Sinh, trước hết bởi sự
dấn thân, từng trải, hiểu biết vùng đất và con người Tây Bắc, còn bởi tính
nghiêm trọng của vấn đề đặt ra, cùng thái độ, trách nhiệm của người cầm bút.
Cùng là dân làm báo chuyên nghiệp với nhau, đọc dăm bài báo của nhau là “ngửi”
ra ngay cái chất của người viết, để rồi nể trọng hay không. Và tôi thực sự nể
trọng Thái Sinh với tư cách người làm báo. Thái Sinh từng làm việc ở Hội Văn
học nghệ thuật Hoàng Liên Sơn (Lào Cai, Yên Bái), rồi báo Lào Cai trước khi về
đầu quân giữ chân thường trú Báo NNVN khu vực Tây Bắc. Xa hơn nữa, khi còn trẻ,
Thái Sinh là giáo viên lên vùng núi Than Uyên, Lai Châu dạy học, dù quê ở Phúc
Thọ, Hà Tây (cũ),...
Ngày ấy,
Thái Sinh thuộc những người cầm bút trẻ, như tôi, vả lại người viết văn chưa
đông như bây giờ, nên mỗi khi ngó thấy trên báo chí có cái tên mới là dọc kỹ,
đặng thầm so sánh với mình, với người này kẻ nọ, hoặc học lỏm của nhau,... Năm
1993, tôi xuất bản tập truyện ngắn đầu tay “Đêm nguyệt thực” (NXB Hà
Nội,1993) vào giải cuộc thi truyện ngắn về đề tài Hà Nội, thì Thái Sinh bắt đầu
nổi lên khi giật giải Nhì cuộc thi truyện ngắn (dưới 1.000 từ) của Thế Giới
Mới với truyện Thuyền Lá. Tôi đọc kỹ mấy tác phẩm giải cao ấy lắm, bụng thầm
nể trọng. Cái tên Thái Sinh in vào đầu tôi từ đấy,...
Cuộc sống
bận mải, tôi có thấy đâu đó truyện củaThái Sinh trên báo, nhưng cũng ít đọc, ngoài
những phóng sự, ký sự đăng trên báo NNVN nơi ông là phóng viên thường trú, biết
ông vẫn túc tắc viết văn (truyện ngắn, tiểu thuyết) và làm thơ.
Rời
quê, Ngọc Tảo. Phúc Thọ, Hà Tây cĩ, một vùng đất trù phú đậm đặc trầm tích văn
hóa đồng bằng Bắc bộ. chàng trai trẻ Nguyễn Đình Sinh (tên thật của Thái Sinh)
lên Than Uyên, Lai Châu xa tít mù, làm nghề gõ đầu trẻ, hẳn khi ấy, chẳng bao
giờ chàng trai trẻ này nghĩ có ngày mình trở thành nhà văn, nhà báo chuyên
nghiệp.
Để nên
một Thái Sinh, như chúng ta biết, con người và tác phẩm, tôi nghĩ, có hai yếu
tố cơ bản, khát vọng văn chương và sự dấn
thân. Thái Sinh đã đi theo con đường, cái cách mà các bậc đàn anh lớp trước
đã đi, những thầy giáo miền xuôi lên vùng cao dạy học, như Vũ Đình Minh, Bùi Nguyên
Khiết, Nguyễn Thái Vận,... Dạy học, đương nhiên là một nghề cao quý, xã hội xưa
nay vẫn tôn vinh. Nếu chỉ đơn thuần lập thân, lập nghiệp, vậy là ổn, song khát
vọng văn chương (lập ngôn) lại thôi
thúc tâm can. Chẳng đành lòng và thế là thầy giáo trẻ Nguyễn Đình Sinh cầm bút.
Dấn thân thôi. Nuôi mộng văn chương, ấy là khao khát nội tâm, nhưng với Thái
Sinh khi đó còn là chiếc cầu duy nhất nối người thầy giáo trẻ miền xuôi lên
miền ngược này với đời sống xã hội bên ngoài,... Chỉ có viết văn, bằng cách này, thầy giáo tiểu học Nguyễn Đình Sinh
mon men dần sang nghiệp văn chương, báo chí. Người ta có thể quên những truyện
ngắn thuở ban đầu của cây bút trẻ Thái Sinh như “Con sáo biết nói”, “Người
ngồi trước tôi hai hàng ghế”, “Rừng
có nhiều hoa cúc dại”... song khó có thể quên “Thuyền lá”, cái truyện ngắn dưới một ngàn từ đoạt giải cao một cuộc
thi truyện ngắn đặc biệt, khiến độc giả biết đến tên Thái Sinh. Thông điệp của
truyện ấy thì đã rõ, cái ước mơ mong manh hão huyền ấy thì trẻ con ai cũng từng
có, nhưng chuyển hóa nó thành một hình tượng văn học thì chẳng dễ chút nào. Vậy
mà Thái Sinh đã làm được chỉ bằng ngần ấy chữ... Mà đâu chỉ trẻ con, cả người
lớn đấy chứ. Thả một con thuyền lá là gửi một ước mơ cầu mong điều tốt lành, kỳ
diệu nhưng thực tế cuộc sống vốn khắc nghiệt, nhiều khi ngược lại điều mình
mong muốn,… Viết truyện gửi đăng báo, gửi dự thi, Thái Sinh đã làm cái việc thả
những chiếc thuyền lá mong manh, và một trong số ấy đã mang mơ ước của chủ nhân
ra tận cửa sóng để hòa vào biển cả bao la,... Đấy là hình dung của tôi về buổi
ban đầu Thái Sinh đến với văn chương. Với Thái Sinh ngày ấy, tôi nghĩ, không
chỉ gieo chữ, gieo mơ ước, khát khao cuộc sống cho học trò mà cho cả chính bản
thân mình ?!
Dấn
thân, là bước tiếp theo để Thái Sinh chuyển hẳn sang con đường báo chí, văn
chương. Rời bỏ một cuộc sống tương đối ổn định, tĩnh tại nhưng lâu ngày dễ sinh
nhàm chán, chuyển hẳn sang nghiệp viết lách, lênh phênh nay đây mai đó đầy bất
trắc, ngày đó với Thái Sinh đã là một sự dấn thân rồi. Song thú vị là cái chắc.
Với một người đầy sức vóc, ham đi, ham tìm tòi, ham viết lách như Thái Sinh, những
ngày làm ở Văn nghệ ở Hoàng Liên Sơn hẳn là những ngày tháng thoải mái nhất.
Được tiếp xúc hàng ngày, cùng ăn cùng ở, cùng những chuyến đi dài ngày với các
văn nghệ sĩ có tiếng mà mình quý trọng, ngưỡng mộ bấy nay thì thú vị lắm chứ.
Nhưng rồi, đâu chỉ yên vui, song gió cũng không ít, nhất là thời điểm chia tách
tỉnh, tan đàn xẻ nghé, mỗi người một nơi,... Những chuyện ngày ấy, bao tâm sự
buồn vui dồn nén, để sau này, Thái Sinh trút hết gan ruột vào ngòi bút khi ông
khắc họa chân dung các văn nghệ sĩ cùng ông thời gian khó, Pờ Sảo Mìn, Lò Ngân
Sủn, Mã A Lềnh, Lâm Quý, Dương Soái, Ngọc Bái,... Chuyện người mà ra cả chuyện
mình, thân phận mình.
Song le,
dấn thân cho văn nghệ chưa thấm đâu nỗi cực nhọc của nghề làm báo. Để có những
phóng sự điều tra, phanh phui vụ tiêu cực này tiêu cực nọ thì gian khổ cực nhọc
đã đành mà còn nguy hiểm đến tính mạng không chừng.... Tất cả những cái ấy,
Thái Sinh từng trải qua hết khi chuyển sang làm báo (Báo Lào Cai, Báo Nông
nghiệp Việt Nam.
2. Một Thái Sinh nặng nỗi niềm thơ
Người ta rõ ngay diện mạo một nhà báo, nhà văn Thái
Sinh mạnh mẽ, xông xáo, sắc sảo, đầy bản lĩnh và trung thực, mà không biết hoặc
quên đi một Thái Sinh cũng nặng nỗi niềm thơ,...
Quả là, tôi cũng không mấy biết về thơ Thái Sinh, nên
không lạm bàn, suy diễn. Chỉ bạn bè văn chương nghe nói, hồi còn trẻ, khi mới
chạm ngõ văn chương, Thái Sinh yêu thơ và từng là một người biên tập thơ có
hạng ở Hội văn nghệ tỉnh. Vậy thôi là để thấy Thái Sinh không hề thờ ơ với thơ.
Tôi tin, Thái Sinh cũng không nằm ngoài quy luật chung đó. Thơ là ngôn ngữ của cõi
lòng, là chiếc thuyền chở nỗi buồn con người ta mà đôi khi còn là phép tu tâm
dưỡng tính. Thơ Thái Sinh đây: “Nỗi buồn
đổ xuống giếng khơi/ Giếng không lấp được em lôi lên bờ/ Trách cho người ấy
hững hờ/ Buồn em, em bán, bây giờ ai mua?” (Buồn). Rất có thể, khi đã chọn văn xuôi (bút ký, truyện ngắn, tiểu thuyết) là chủ lực, lại cộng thêm công
việc làm báo bận rộn hàng ngày, Thái Sinh tạm để thơ lắng lại nơi đáy lòng
mình,...chờ cơ hội mà bột phát.
Cuộc đời nhiều đổi thay, thăng trầm, có thời gian Thái
Sinh tưởng chừng mất việc, những lúc lòng trĩu năng nỗi đau đời như vậy, hẳn
chỉ có thơ là chỗ bấu víu để vực mình dậy. Tiếc là, tôi chưa được đọc thơ Thái
Sinh những năm tháng ấy. Có điều này, chăc chắn Thái Sinh không hề thờ ơ với
thơ. Ông quan tâm đến thơ bạn bè, mặt bằng thơ nói chung.
Quãng năm 2021, khi phát bệnh và biết mình mang trọng
bệnh, bằng linh cảm, Thái Sinh ý thức
được thời gian sống hữu hạn của mình, chữa bệnh đấy nhưng ông bắt đầu tăng tốc.
Với ông, lúc này, viết được cái gì kịp cái ấy... Ở vào thời điểm ấy, Thái Sinh
đã ý thức về nơi an nghỉ vĩnh viễn của mình. Đêm 06.9.2021, ông viết bài thơ Nếu:
“Nếu ngày mai tôi từ giã cỗi trần/ hãy
chôn tôi bên mẹ mình trên quê cha đất tổ/ Nơi cái núm rốn của tôi mẹ chôn dưới
gốc khế, gốc đa…Tôi đã sống như điều mẹ dặn/ Nếu tôi mất muốn về với mẹ/ Tôi là
con của mẹ, mẹ ơi”. Giờ thì ông được toại nguyện, về bên mẹ mình.
Khi sức lực đã yếu, Thái Sinh vẫn gắng gượng. Khi Tạp chí Nhà văn & cuộc sống in
bài viết của Thái Sinh về nhà thơ Pừ Sảo Mìn, tôi chụp ảnh bài viết gửi cho
Thái Sinh qua Messinger, hôm sau đọc trang cá nhân của ông, Thái Sinh viết: “Hôm qua đang nằm thở vì quá mệt do bệnh tật
hoành hành, thì nhận được bài viết của mình đăng trên Tạp chí hà văn & cuộc
sống viết về Pờ Sảo Mìn… Đêm qua, đã
hình thành bài viết về Lò Ngân Sủn với nhiều chi tiết rất đời c ủa nghệ sĩ
nhưng ốm quá lại không mang máy tính, đành cất trong đầu. Về già thường hay nhớ
về bạn bè, những người còn sống và những người đã mất”. Thật thương và
nghẹn lòng làm sao. Lúc muốn được viết nhất thì Ông Giời lại chẳng cho. Nghẹn
lòng hơn, lúc Thái Sinh bất lực, dùng phép thắng lợi tinh thần, ông đã cầu xin
làm người quét đền các Vua Hùng: “Con tên
là Nguyễn Đình Sinh (Thái Sinh) .... xin các Vua Hùng cho làm người quét đền...”.
May mà, Thái Sinh còn kịp để lại đôi ba chân dung văn nghệ sĩ bạn bè một thời
!...
Tôi tin, cùng với “Thuyền lá” và một số sáng
tác khác, các chân dung văn nghệ sĩ anh em bạn bè mà Thái Sinh kịp phác thảo
trước khi ông rời cõi tạm, sẽ là những chiếc đinh ghim văn chương của ông lại với cuộc đời này !...
Nhận xét
Đăng nhận xét